„ქართული ოცნების“ პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტმა პირველი მოსმენით მხარი დაუჭირა „უცხოური აგენტების რეგისტრაციის აქტს” (FARA).
კანონპროექტის განმარტებითი ბარათის მიხედვით, „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ [რუსული] კანონი, „სათანადოდ ვერ უზრუნველყოფს გამჭვირვალობის მიზანსა და შესაბამის პრევენციულ ფუნქციას”, ამიტომ „საჭიროა ისეთი კანონის მიღება, რომელიც უზრუნველყოფს კანონმდებლის ნების სათანადო რეალიზებას”.
პარლამენტის ოფიციალურ გვერდზე „FARA”-ს კანონპროექტი 24 თებერვალს გამოქვეყნდა, თუმცა, გამოქვეყნებული ტექსტში არ არის ნახსენები საქართველო და გამოყენებულია ტერმინები, როგორებიცაა უცხოური პრინციპალი, უცხოური პრინციპალის აგენტი, აშშ-ის პრეზიდენტი, სახელმწიფო დეპარტამენტი, ხაზინის მდივანი, შტატის კანონები და ა.შ. უცხო ქვეყნად მოხსენიებულია აშშ-ს ფარგლებს გარეთ მყოფი ქვეყნები.
კომიტეტის სხდომაზე „ქართული ოცნების” დეპუტატმა და კანონპროექტის ერთ-ერთმა ინიციატორმა, არჩილ გორდულაძემ განმარტა, რომ მოხდება ამ ტერმინების ქართული რეალობის და კანონმდებლობის შესაბამისად ცვლილება და მან დეპუტატებს შესთავაზა, რომ კანონის ამერიკულ ვერსიაში ნახსენები იუსტიციის დეპარტამენტის ნაცვლად, ქართულ რეალობაში კანონის აღმასრულებელი ორგანო იყოს ანტიკორუფციული ბიურო, რომლის ხელმძღვანელიც რაჟდენ კუპრაშვილია.
მისი თქმით, აშშ-ში „FARA”-ს აღსრულებას იუსტიციის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი უზრუნველყოფს, თუმცა ქართულ რეალობაში ასეთი „ფიზიკურად არავინაა”.
„ამერიკის შეერთებულ შტატებში „ფარას“ აღსრულებას უზრუნველყოფს იუსტიციის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი. ქართულ რეალობაში ასეთი, ფიზიკურად, არავინ არ არის, მაგრამ მთელი რიგი უფლებამოსილებები სხვადასხვა სამინისტროებსა თუ სახელმწიფო ორგანოებს შორის არის განაწილებული. საქართველოს რეალობიდან გამომდინარე კოლეგებო, გთავაზობთ, რომ აღმასრულებელი ამ კანონისა იყოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, ანტიკორუფციული ბიურო და ანტიკორუფციულმა ბიურომ უზრუნველყოს კანონით გათვალისწინებული თითოეული დებულების აღსრულება და კონტროლი.
რა თქმა უნდა, ჩვენს კანონში ვერ გვექნება კუბაზე, ჰავანაზე და სხვა საგარეო სამინისტროების მიერ მიღებულ აქტებზე [ჩანაწერი] და ასეთი ჩანაწერები, რა თქმა უნდა, ამოღებული იქნება საქართველოს კანონიდან. იმედია, ახლა მაინც არ იტყვიან ეს ადამიანები, რომ ასეთი ჩანაწერები რომ ამოვიღეთ, ეს ზუსტად ამერიკული „ფარა“ არ არის. დარწმუნებული ვარ, რომ იტყვიან. ადამიანებს, რომლებსაც შუბლის ძარღვი აქვთ გაწყვეტილი, მათ შორის, ამის თქმაც არ მოერიდებათ. მაგრამ დიახ, სადაც მითითებულია მაგალითად, „კონგრესის ბიბლიოთეკა“, ჩვენს შემთხვევაში კონგრესის ბიბლიოთეკა არ ეწერება, რა თქმა უნდა. ჩვენს კანონში არც შეერთებული შტატების განმარტება არ იქნება ტერმინთა განმარტებაში წარმოდგენილი,“ – განაცხადა გორდულაძემ.
რაც შეეხება აღსრულებისა და ჯარიმების ნაწილს, „უცხოური აგენტების რეგისტრაციის აქტის“ კანონით გათვალისწინებული ვალდებულებების შეუსრულებლობა ან არაჯეროვნად შესრულება ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით 5 წლამდე ვადით, იურიდიული პირი კი ისჯება ჯარიმით.
„ოცნების“ პარლამენტში 24 თებერვლის ბიუროს სხდომაზე ამერიკული „FARA-ს ქართულენოვანი თარგმანი“ დარეგისტრირდა. „ოცნების“ წევრები ირწმუნებიან, რომ ესაა ამერიკული კანონის ზუსტი თარგმანი.
„უცხოური აგენტების რეგისტრაციის აქტის“ განმარტებითი ბარათის მიხედვით:
„2024 წლის მაისში საქართველოს პარლამენტმა მიიღო “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელიც სათანადოდ ვერ უზრუნველყოფს გამჭვირვალობის მიზანსა და შესაბამის პრევენციულ ფუნქციას. აღნიშნულის ნათელი მაგალითია საქართველოში არსებული რეალობა. კერძოდ, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციების უმრავლესობა, რომლებიც დიდი ოდენობით იღებენ უცხოური ძალისგან დაფინანსებას, უარს ამბობს კანონით გათვალისწინებულ რეესტრში რეგისტრაციაზე და ამჯობინებს დაეკისროს კანონით გათვალისწინებული სანქცია. შესაბამისად, დღეს მოქმედი კანონით ვერ ხერხდება კანონმდებლის ნების ეფექტიანი აღსრულება”.
როგორც განმარტებით ბარათში ვკითხულობთ, კანონპროექტით წესრიგდება შემდეგი საკითხები:
- უცხოური პრინციპალის აგენტისა და უცხოური ძალის ცნებების განმარტებები;
- სუბიექტის უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრაციის საკითხი;
- უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრაციის შესახებ განაცხადის, სხვა სათანადო დოკუმენტების საჯაროობის უზრუნველყოფის საკითხი;
- უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრირებული სუბიექტის მიერ ყოველწლიური საფინანსო დეკლარაციის წარდგენის საკითხი;
- უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრირებული სუბიექტის რეგისტრაციის გაუქმების საკითხი;
- უცხოური პრინციპალის აგენტის გამოსავლენად ან კანონპროექტით განსაზღვრულ მოთხოვნათა შესრულების შესამოწმებლად მონიტორინგის განხორციელების საკითხი;
- უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრაციისთვის თავის არიდებისას ან კანონპროექტით განსაზღვრულ შესაბამის მოთხოვნათა შეუსრულებლობისას სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების საკითხი.
2023 წელს ირაკლი კობახიძე აცხადებდა, რომ ამერიკული კანონი „კატასტროფაა და ასეთი კანონის მიღებას პარლამენტი ვერ იკადრებდა“.
2025 წელს კი კობახიძემ თქვა, რომ „ენჯეოების გამჭვირვალობასთან დაკავშირებული კანონმდებლობის გავრცობის საუკეთესო საშუალება აშშ-ის კანონის პირდაპირი კოპირებაა“.
