სახალხო დამცველის ადამიანის უფლებების 2024 წლის ანგარიშში ნათქვამია, რომ ნეიტრალური მტკიცებულებების გარეშე ჩხრეკის ხარვეზი არ გამოსწორებულა არც სააპელაციო და არც უზენაესი სასამართლოების დონეზე.
ანგარიშში წერია, რომ სახალხო დამცველი არაერთი წელია მოუწოდებს სახელმწიფო უწყებებს, აღასრულონ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის პრეცედენტული გადაწყვეტილება, რომელმაც გააუქმა ჩხრეკის შედეგად ამოღებული უკანონო ნივთის მტკიცებულებად გამოყენების შესაძლებლობა იმ შემთხვევაში, თუ ჩხრეკის ჩამტარებელ გამომძიებლებს შეეძლოთ, მაგრამ არ მიიღეს სათანადო ზომები ჩხრეკის სანდოობის დამადასტურებელი ნეიტრალური მტკიცებულებების მოსაპოვებლად.
მიუხედავად ამისა, ომბუდსმენის თანახმად, საანგარიშო პერიოდში გამოვლინდა შემთხვევა, როდესაც სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლებს არ უცდიათ, მოეპოვებინათ პირადი ჩხრეკის ამსახველი ნეიტრალური მტკიცებულებები, რაც ობიექტურ დამკვირვებელს, სხვა მტკიცებულებებთან ერთად, დაარწმუნებდა ბრალდებულის მიერ დანაშაულის ჩადენაში.
ჩხრეკის შედეგად ნარკოტიკული საშუალების ამოღების ფაქტს ადასტურებდა მხოლოდ საგამოძიებო მოქმედებაში მონაწილე პოლიციელების ჩვენებები. ეს ხარვეზი არც სააპელაციო და არც უზენაესი სასამართლოს დონეზე არ გამოსწორებულა.
სახალხო დამცველი ანგარიშში ყურადღებას ამახვილებს დაცვის უფლების ხელყოფასა და დაცვის მხარისთვის გაუთქმელობის ვალდებულების დაკისრებაზე.
კერძოდ, ანგარიშში წერს:
სახალხო დამცველის აპარატმა შეისწავლა უ. ა.-ს მიმართ დაცვის უფლების ხელყოფის გარემოებები მისი საცხოვრებელი ბინის ჩხრეკისას. აღსანიშნავია, რომ იმ მომენტიდან, როდესაც უ. ა.-ს შეეზღუდა გადაადგილების თავისუფლება და პოლიციელების ექსკლუზიური კონტროლის ქვეშ იმყოფებოდა, ის უკვე იყო დაკავებული/ბრალდებული და მას ადვოკატზე ხელმისაწვდომობის უფლება ჰქონდა.
მართალია, კანონით, ადვოკატის დაუსწრებლობა არ აბრკოლებს გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ჩხრეკის ჩატარებას, თუმცა საგულისხმოა, რომ ბინას მთლიანად პოლიციელები აკონტროლებდნენ, რაც ბინაში არსებული სავარაუდო მტკიცებულებების განადგურების საფრთხეს გამორიცხავდა. ადვოკატები კორპუსის სადარბაზოს შესასვლელ კართან იმყოფებოდნენ, მაგრამ პოლიციელებმა ისინი დააყოვნეს და არ მისცეს ჩხრეკის პროცესზე დასწრების შესაძლებლობა.
გამომდინარე აქედან, იმ ფონზე, როდესაც ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთები სავარაუდოდ იყო უ. ა.-ს ბრალდების დამადასტურებელი მტკიცებულებები, რომელთა მოსაპოვებლად ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების – ჩხრეკისას ბრალდებულის ადვოკატებისთვის დასწრების შეზღუდვა შესაძლოა ემსახურებოდა დაცვის განხორციელების ხელშეშლის მიზანს, გაურკვეველია, დაცული იქნა თუ არა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი სტანდარტი.
სახალხო დამცველის შეფასებით, დაცვის მხარის ადვოკატებისთვის 55 წუთის განმავლობაში ჩხრეკის პროცესზე დასწრების აკრძალვა ბრალდებულის დაცვის განხორციელებაში უკანონო ჩარევაა, რაც სისხლის სამართლის კოდექსის 364-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის – დაცვის განხორციელებისთვის ხელის შეშლის ნიშნებს შეიცავს.
საქმის მასალებიდან გამომდინარე, დაცვის მხარეს დაეკისრა გაუთქმელობის ვალდებულება სისხლის სამართლის საქმის სრულ ინფორმაციაზე.
სავარაუდოდ, სისხლის სამართლის კოდექსის 157¹ მუხლით გათვალისწინებული ბრალდების საქმის მასალები შეიცავდა სხვა პირების პირადი ცხოვრების თაობაზე ინფორმაციას, რომლის დაცვა სახელმწიფოს ვალდებულებაა. თუმცა, იმ ფონზე, როდესაც შინაგან საქმეთა სამინისტრომ და პროკურატურამ გაავრცელეს ინფორმაცია უ. ა.-ს ბრალდების საქმესთან დაკავშირებით და გამოაქვეყნეს მტკიცებულებების ნაწილი, აუცილებელი გახდა ბრალდებულის უდანაშაულობის პრეზუმფციის დაცვა.
საქმისადმი მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის გათვალისწინებით, მნიშვნელოვანი იყო, რომ დაცვის მხარეს ჰქონოდა შესაძლებლობა, გაეჟღერებინა საწინააღმდეგო პოზიცია. მით უმეტეს, რომ სასამართლოში სხდომათა უდიდესი ნაწილი დახურული იყო.
სახალხო დამცველმა მიიჩნია, რომ მიზანშეწონილი იყო, ბრალდების მხარეს ემსჯელა გაუთქმელობის ვალდებულების ფარგლების შესახებ და ვალდებულება გავრცელებულიყო მხოლოდ სხვა პირების პირადი ცხოვრების შემცველ ინფორმაციაზე.
2024 წლის 6 ივნისს სახალხო დამცველმა პროკურატურას მიმართა წინადადებით, დაეწყო გამოძიება ბრალდებულ უ. ა.-ს დაცვის უფლების განხორციელებისთვის ხელის შეშლის ფაქტზე და განესაზღვრა დაცვის მხარისთვის დაკისრებული გაუთქმელობის ვალდებულების ფარგლები. 2024 წლის 20 დეკემბრის მდგომარეობით, პროკურატურაში კვლავ მიმდინარეობდა აღნიშნული საკითხების შესწავლა.
