„ნოემბერ-დეკემბერში წამებისა და არასათანადო მოპყრობის პრაქტიკა იყო სისტემატური" | საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციები

„საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის” ინფორმაციით, წამების წინააღმდეგ მსოფლიო ორგანიზაციმ (OMCT), წამების მსხვერპლთა რეაბილიტაციის საერთაშორისო საბჭოსთან (IRCT), დამოუკიდებელ სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტთა ჯგუფთან (IFEG) ერთად და ქართული უფლებადამცველი ორგანიზაციების, მათ შორის, საიას, წამების მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის ცენტრისა და ადამიანის უფლებების ცენტრის მხარდაჭერით, 2024 წლის 17-24 დეკემბერს თბილისში ჩაატარა ფაქტების დამდგენი მისია.

ანგარიშში, რომელიც OMCT-ის, Omega Research Foundation-ის, საიას, GCRT-ისან და PHR-ის მიერაა მომზადებული, იდენტიფიცირებულია 2024 წლის ნოემბერ-დეკემბრის აქციებთან დაკავშირებული წამების, არასათანადო მოპყრობის და უფლებების დარღვევების ქცევის მოდელები.

დოკუმენტში ხაზგასმულია, რომ 2024 წლის ნოემბერ-დეკემბერში საპროტესტო აქციების მშვიდობიანი ბუნების მიუხედავად, საპოლიციო ძალები, ლეგიტიმური საფუძვლის გარეშე, რეგულარულად არბევდნენ აქციებს, რისთვისაც ინტენსიურად იყენებდნენ ძალადობრივ მეთოდებს და ნაკლებად ლეტალურ იარაღს, როგორიცაა წიწაკის სპრეი, ცრემლდენი გაზი და წყლის ჭავლი, რომელშიც ქიმიური გამაღიზიანებლები იყო შერეული.

ანგარიშის მიხედვით, სპეციალური დანიშნულებს რაზმი, საპატრულო და კრიმინალური პოლიციის მხარდაჭერით, იყენებდა უკიდურეს ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ ძალადობას დემონსტრანტების წინააღმდეგ, რაც  მოიცავდა ისეთ მეთოდებს, როგორიცაა:

• ხანგრძლივი ცემა სახის არეში სპეციალური ხელთათმანით და ფეხით;
• ე.წ. „ცემის კორიდორებში“ გატარება;
• სტრესულ პოზიციაში მოთავსება;
• სამედიცინო დახმარებაზე უარი;
• მკვლელობის და სექსუალური ძალადობის მუქარა.

ანგარიშში ნათქვამია, რომ აღნიშნული ტიპის ძალადობა გამოიყენებოდა განურჩევლად, მათ შორის ბავშვების და შშმ პირების მიმართ.

დოკუმენტი ხაზს უსვამს, რომ შესწავლილი მტკიცებულებების მიხედვით, წამებისა და არასათანადო მოპყრობის პრაქტიკა იყო სისტემატური, ხოლო ძალადობაში მონაწილე პოლიციელები აღნიშნულ ქმედებებს ზემდგომთა დავალებით ახორციელებდნენ.

ანგარიშში ასევე საუბარია უსაფუძვლო დაკავების პრაქტიკაზე, თავისუფლების და  სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევაზე, ეფექტიანი გამოძიების არარსებობაზე და რეპრესიულ საკანონმდებლო ცვლილებებზე.

ანგარიში შეიცავს რეკომენდაციებსაც გაეროს ადამიანის უფლებების საბჭოს და მისი სპეციალური პროცედურების მიმართ, გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის მიმართ და ეუთოსა და გაეროს წევრი სახელმწიფოების მიმართ.

სხვა რეკომენდაციებთან ერთად, დოკუმენტი მათ მოუწოდებს:

– მკაცრად და ერთმნიშვნელოვნად დაგმონ  წამებისა და არასათანადო მოპყრობის სისტემატური პრაქტიკა, პოლიტიკურად მოტივირებული ადმინისტრაციული და სისხლისსამართლებრივი დევნა და სხვა უკანონო ქმედებები;

– გამოიყენონ რეგიონული და საერთაშორისო ადამიანის უფლებების დაცვის მექანიზმები. მათ შორის, გაეროს ადამიანის უფლებების საბჭომ აქტიური მონიტორინგი გაუწიოს არსებულ სიტუაციას. ასევე, გამოიყენონ ისეთი საგამოძიებო მექანიზმები, როგორიცაა ეუთოს მოსკოვის მექანიზმი;

– დაესწრონ აქციებთან დაკავშირებით დაკავებული ადამიანების პროცესებს, რათა შეაფასონ სასამართლოს დამოუკიდებლობა, გამოხატონ სოლიდარობა და საერთაშორისო ყურადღება მიაპყრონ მათ საქმეებს, რამაც შესაძლოა სახელმწიფოს ხელი ააღებინოს მათი უფლებების დარღვევებზე;

– მხარი დაუჭირონ საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებს და მედიას, რომლებიც უფლებების დარღვევების დოკუმენტირებაში და ასახვაში, მსხვერპლების რეაბილიტაციაში, სამართლებრივ და ფსიქოლოგიურ დახმარებაში მონაწილეობენ; მკაცრად და ერთმნიშვნელოვნად დაგმონ მათი საქმიანობის ხელის შეშლის მცდელობები, მათ შორის ფიზიკური თავდასხმები, პოლიტიკურად მოტივირებული დევნა და რეპრესიული კანონმდებლობა;

– განიხილონ ტარგეტირებული, ინდივიდუალური სანქციების დაწესება ადამიანის უფლებების დარღვევებში ჩართულ მაღალი თანამდებობის პირებისთვის.

ანგარიშს სრულად გაეცანით ბმულზე.