ადამიანები იბადებიან გარკვეული კულტურული თუ ეროვნული იდენტობით, თუმცა შემდეგში მათ იდენტობას განსაზღვრავს გარემო, რომელშიც მათ უწევთ ცხოვრება.
სანამ პატარა ხარ, შეიძლება, არაფერს ნიშნავდეს შენი ვინაობა, შენი იდენტობა, ეროვნული ან ეთნიკური წარმომავლობა, კულტურა, თუმცა შემდეგ იწყება საკუთარი თავის გაცნობის ეტაპი.
ადამიანის საკუთარ თავთან გაცნობის პირველი ეტაპი სკოლაში იწყება, სადაც ის იწყებს სწავლას და უყალიბდება იდენტობა, ადამიანი სწავლობს საკუთარი ქვეყნის წარსულს. მაგრამ ჩვენს შემთხვევაში ასე არ მოხდა – სკოლაში სულ სხვა რამ ვისწავლეთ, მერე კი სხვა გარემოში სხვა რეალობაში ყოფნა მოგვიწია. აღმოჩნდა, რომ სკოლამ ვერ მოგვცა ის ცოდნა, რომელიც მნიშვნელოვნად შეცვლიდა ჩვენს მომავალს. სკოლაში საკუთარი თავი ვერ ვიპოვე, სკოლაში მხოლოდ რუკაზე ვიპოვე საქართველოში ჩემი ადგილი.
მერე ჩემთვის ახალი გზა დაიწყო. გრძელი და უცნობი გზა. ის გზა, სადაც ჯერ არ ვიცოდი, რა მელოდებოდა. ამ გზაზე ბევრი ახალი ადამიანი გავიცანი, ახალი ცოდნა მივიღე, ახალი იდენტობა და სოციალური სტატუსი დაიბადა.
ერთხელ (მაშინაც მარტი იყო), როცა ახლოვდებოდა ჩვენი სახალხო დღესასწაული ნოვრუზ ბაირამი, ლექტორთან ლექციის გაცდენაზე იყო საუბარი. ერთ-ერთმა ლექტორმა გაიხსენა შოთა რუსთაველის „ვეფხისტყაოსანი“:
„ამა ქალაქსა წესია დღესა მას ნავროზობასა –
არცა ვინ ვაჭრობს ვაჭარი, არცა ვინ წავა გზობასა;
ყოველნი სწორად დავიწყებთ კაზმასა, ლამაზობასა,
დიდსა შეიქმან მეფენი პურობა-დარბაზობასა.
ჩვენ დიდ-ვაჭართა ზედა-გვაც დარბაზს მიღება ძღვენისა,
მათ საბოძვრისა ბოძება ჰმართებს მსგავსისა ჩვენისა,
ათ დღემდის ისმის ყოველგნით ხმა წინწილისა სმენისა,
მოედანს მღერა, ბურთობა, დგრიალი ცხენთა დგენისა“.
რა თქმა უნდა, ყველა ძალიან ბედნიერი ვიყავით ამ წუთებით, რაღაცნაირად სითბო ვიგრძენით. ამ ლექსმა ერთმანეთთან ყველას საერთო აპოვნინა. გვქონდა საინტერესო საუბარი, რამდენიმე სტუდენტმა, ასევე, გაიხსენა სხვადასხვა მოვლენა და საინტერესო ადამიანი, რომლებიც არცერთ წიგნში არ იძებნებოდა, მაგრამ საქართველოს ზეპირსიტყვიერი ისტორიისა და კულტურის ნაწილი იყო, როგორც ეთნიკურად აზერბაიჯანელი. ზუსტად ამ დღემ ჩემში ბევრი რამ განსაზღვრა.
90-იანების მძიმე მოვლენებმა ჩვენს რეგიონში ქვემო ქართლში ადამიანისთვის მხოლოდ ეკონომიკური საკითხის განსაზღვრას დაუდო საფუძველი, მათთვის განათლება და კულტურა პრიორიტეტული საკითხები არ ყოფილა. ადამიანებისთვის მარტო ეკონომიკური სტაბილურობა და სიმშვიდე იყო მნიშვნელოვანი. ეს გარემოება საქართველოში ეთნიკურ უმცირესობებს არ აძლევდა სოციალური და პოლიტიკური ჩართულობის საშუალებას.
როგორ შეიძლება ახალი სოციალური ცვლილება თვითონ ეთნიკურ უმცირესობებში? რამდენად შესაძლებელია პოლიტიკის გარეშე ინტეგრაცია?
ნოვრუზი და ჩერშენბე
ნოვრუზი წარმოშობით სპარსული სიტყვაა, „ნოვ“ ახალს, ხოლო „რუზ“ დღეს ნიშნავს. 21 მარტს დღისა და ღამის გათანაბრების, ჰაერის გათბობის, თოვლის დნობის დაწყების, ხეებზე ყლორტის გამოსვლისა და დედამიწის გამოცოცხლების, ანუ სიცოცხლის დაწყების დღედ მიიჩნევენ და შესაბამისად, ნოვრუზ ბაირამიც გაზაფხულის შემოსვლის, ზოგიერთ ქვეყანაში კი ახალი წლის დღესასწაულია.
აბუ რეიჰან ალ ბირუნიმ ნოვრუზის დღესასწაულის სხვადასხვა ტრადიციაზე, მისი შექმნის მიზეზებზე, ამ დღესასწაულთან დაკავშირებით ხალხში გავრცელებულ თქმულებებზე ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ნოვრუზი ნამდვილი საერო დღესასწაულია, რომელიც დაკავშირებულია ბუნების გაღვიძებასა და დასაწყისთან.
ნოვრუზის პირველი ჩერშენბე (სამშაბათი) წყლის ჩერშენბეა. გაზაფხულზე ყინული დნება, მდინარეები დნება, დედამიწა ხეებთან ერთად იღვიძებს და ნელ-ნელა ცოცხლდება, დედამიწა ნელ-ნელა წყლით იჟღინთება, როგორც წესი, გოგოებს წყაროებიდან გრილი, ტკბილი წყალი მოაქვთ. აპკურებენ მას მთელ სახლს და იბანენ სახეს.
მეორე – ცეცხლის ჩერშენბეა, რადგან გაზაფხულისკენ მზე ნელ-ნელა ათბობს ნიადაგს, ამზადებს შემოქმედებისთვის.
მესამე არის ქარის ჩერშენბე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ქარისგან ცახცახებს ოდნავ გამოღვიძებული დედამიწა, გაზაფხულის მონატრებული ყვავილები და აყვავებული ხეები.
მეოთხე არის მიწის ან წლის, თვის ბოლო ჩერშენბე. დედაბუნებამ დედამიწა წყლით გააჯერა, მზით გაათბო, შემოქმედებისთვის მოამზადა. ამიტომ პირველ საგაზაფხულო თესვას დიდ სამშაბათს იწყებდნენ. მოხუცი ქალები ხორბალს ასველებდნენ და ამბობდნენ: „სამენი, მიშველე, ყოველ წელს დაგირგავ“.
ნოვრუზის დღესასწაულზე აცხობენ სპეციალურ ტკბილეულს – გოგალი, შაკერბურა, ბადამბურა და ბაქლავა. ყოველი გამომცხვარი ტკბილეული ზეციურ სხეულს ემსგავსება: გოგალი – მზეს, შეკერბურა – მთვარეს, ბაქლავაზე ვარსკვლავები მღერიან.
კოსა და კეჩალი ნოვრუზის ატრიბუტებია. კეჩალი ნიშნავს ზამთარს და კოსა – ზაფხულს.
აღსანიშნავია, რომ ნოვრუზ ბაირამი თავისი არსით არ წარმოადგენს მხოლოდ ისლამურ დღესასწაულს. მისი, როგორც დედამიწის გამოცოცხლების, თოვლის დნობის დასაწყისის, გაზაფხულის შემოსვლის დღესასწაულის აღნიშვნა მრავალი აღმოსავლური ერის ეთნიკურ დღესასწაულად მიიჩნევა. ისტორიულად დადასტურებულია ნოვრუზის დღესასწაულის აღნიშვნა ძველი წელთაღრიცხვით 505 წელს ბაბილონში. მას დღესაც განსაკუთრებულად აღნიშნავენ ახლო აღმოსავლეთის, კავკასიის, შუა და სამხრეთ აზიის არაერთ ქვეყანაში. ნოვრუზის, როგორც დღესასწაულის მნიშვნელობა აღიარებულია სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების ეგიდითაც. კერძოდ, 2009 წლის 28 სექტემბრის იუნესკოს სამიტზე ნოვრუზი ოფიციალურად იქნა შეტანილი კაცობრიობის არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაში, ხოლო 2010 წელს გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ ნოვრუზი საერთაშორისო დღედ აღიარა. ნიშანდობლივია, რომ ქართული კულტურისთვის ნოვრუზის აღნიშვნის ტრადიცია საუკუნეების განმავლობაში ნაცნობი და მიღებული იყო.
გრძელვადიანი ბრძოლის მოკლე ისტორია
2017 წელს ალგეთის თემში ჩერშენბეს აღდგენა
ცვლილება ჩემი სახლიდან, სოფლიდან, თემიდან, რეგიონიდან…
უკვე ნელ-ნელა ბნელდებოდა. მოდიოდა ბაირამის საათი. ამ დღესასწაულის ერთ-ერთი მთავარი სიმბოლო კოცონია, ამიტომ ბაირამი საღამოს საათებში აღინიშნება. სოფლის ცენტრში მივდივარ მამაჩემთან ერთად. მამაჩემი მეხმარება მანქანიდან ნივთების გადმოტვირთვასა და განთავსებაში. ნელ-ნელა იკრიბება ადგილობრივი მოსახლეობა, აინტერესებთ, რა ხდება, რა დღეა, ვინმე პოლიტიკოსი საარჩევნოდ ხომ არ მოდის ამ დროს. – „არა, არავინ მოდის, აქ ჩერშენბეს აღვნიშნავთ“. ჯერ გაურკვევლად გვიყურებენ. ჩერშენბე? რა არის ეს? – ნოვრუზ ბაირამამდე ოთხი სამშაბათიდან ერთ-ერთი. მეორე ამატებს – ააა, საღამოს კოცონს რომ ვანთებთ, ესაა? სხვებიც მოდიან. ცენტრთან ახლო მცხოვრებ მეზობლებს ეს ქმედება არ მოსწონთ, რადგან მათ ეზოსთან ბევრი ხალხია, მათ არ აინტერესებთ ბაირამი. მეორე მოდის და ამბობს, რომ ეს სოფლის ასფალტის გზა მისმა ბაქოში მცხოვრებმა პოლიტიკოსმა ნათესავმა გააკეთა და ისაა აქ პასუხისმგებელი გზის დაცვაზე, არ სურს, რომ აქ რამე აღინიშნოს. მე ვუპასუხე, რომ დავრეკავდი პატრულთან და ვნახავდი, ვისი გზა იყო. მოდის სოფლის დეპუტატი შორიდან, აინტერესებს რა ხდება. ხედავს, რომ მედიის წარმომადგენლებიც არიან, ახლოს ვერ მოდის, მაგრამ ერთი-ორ ადამიანს აგზავნის – მიდით ხელი შეუშალეთ, რამე არ დააშავონ. მოდის და ვაბრუნებთ. სოფლის მეჩეთიც ახლოსაა. მოდის მეჩეთის ახუნდი. თბილად და აგრესიის გარეშე მიესალმება ამ ამბავს. გარშემო არიან ახალგაზრდა ბიჭები და სოფლის კაცები. გვიყურებენ. მათთვის არ აქვს მნიშვნელობა კარგი ხდება თუ ცუდი, მთავარია, რაღაც ხდება ახალი. ზოგი უაზროდ გვიყურებს, ზოგი ინფორმაციას აგროვებს ჩაიხანაში მოსაყოლად. ამ ყველაფრის, დიალოგის, ჩხუბის, კრიტიკის ფონზე ადგილის მოწყობა და სუფრის გაშლა მიწევს. საქმესაც ვაკეთებ და ხალხსაც ვპასუხობ. ბოლოს დადგა ეს დღე და აღვნიშნეთ ჩვენი დავიწყებული დღესასწაული. ადგილზე იყვნენ ბავშვები, ახალგაზრდები და კაცები. ქალები კი შორიდან თავისი სახლის ჭიშკრიდან გვიყურებდნენ, მთავარია, ისინიც სახლიდან გამოვიდნენ.
შემდეგი სამშაბათი უფრო მშვიდი და წყნარი იყო. სოფლის დეპუტატიც მიხვდა, რომ აქ საშიში და პოლიტიკური არაფერია, „ასფალტიანი გზის“ პატრონმაც დაინახა, რომ არაფერს ვაშავებთ და ეს გზა მარტო მისი არაა. ცენტრთან ახლოს მცხოვრები მეზობლები, რომლებიც აპროტესტებდნენ, ახლა თვითონაც იღებენ მონაწილეობას.
ეს ამბავი ადგილობრივმა მედიამ გააშუქა. ის რეგიონის მოსახლეობისთვისაც საინტერესო მოვლენა იყო. შემდეგ სხვა სოფელში ახალგაზრდები ანთებდნენ კოცონს, იკრიბებოდნენ და ვიდეოს მიგზავნიდნენ იმის დასტურად, რომ მათაც აღნიშნეს ეს დღე. ეს, რა თქმა უნდა, კარგი ამბავი იყო, ადამიანები იკრიბებოდნენ და ზეიმობდნენ. დაინტერესდა ასევე ქართული მედია; აქტივისტებმა ვიწრო წრეებში ამ საკითხზე დისკუსიები და საუბრები დაიწყეს. ნოვრუზი გაცდა მარნეულის საზღვრებს, ნოვრუზზე ბათუმშიც ისაუბრეს, კახეთშიც, სამცხე ჯავახეთშიც, თბილისშიც.
მომდევნო წლებში უკვე გაფართოვდა არეალი და სხვა თემში აქტიურმა ახალგაზრდებმა, სათემო ცენტრებმა თავიანთი ინიციატივით უფრო ლამაზი და მრავალფეროვანი ჩერშენბე აღნიშნეს. ერთი მხრივ, საინტერესო სოციალური მოვლენა იყო. სამწუხაროდ, ჩვენს მხარეში თემებში კულტურული ღონისძიებები არ ტარდებოდა, ახლაც ბევრ თემში არ ტარდება. ამ ყველაფერის შემდეგ კი ადგილობრივმა ხელისუფლებამ თავისი ინიციატივით სხვა სოფელში რამდენჯერმე აღნიშნა ჩერშენბე, მუნიციპალიტეტის და კულტურის სახლის გვერდზე ორ ენაზე იწერებოდა მილოცვა, რაც მანამდე მარტო ნოვრუზ ბაირამზე ხდებოდა.
ამ წლების განმავლობაში ჩერშენბეს და ნოვრუზ ბაირამის ადვოკატირების პროცესი წარმატებულად მიმდინარეობდა. არაერთი სატელევიზიო თუ რადიომასალა მოამზადა ცენტრალურმა და ადგილობრივმა მედიამ. ასევე, საერთაშორისო მედიამაც დაწერა ჩერშენბეს და ნოვრუზ ბაირამის შესახებ სტატია, ისინი ბაირამის დღეს სახლში მსტუმრობდნენ. რიგ სამეცნიერო ნაშრომში ჩერშენბეს ახალ ისტორიაზე და ნოვრუზზე უკვე მასალა მოიპოვება, სადაც ქართველ აზერბაიჯანელებზეა საუბარი.
კანონმდებლობა და კანონ–ინიციატივა – „ნოვრუზ ბაირამი უქმე დღე გახდეს“
საქართველო გამოირჩევა ეთნიკური მრავალფეროვნებით და ეს არის ჩვენი ქვეყნის სიმდიდრე. მრავალი წლის განმავლობაში საქართველოში ვერ განხორციელდა ისეთი ინტეგრაციული პოლიტიკა, რომელიც ამ ქვეყნის ეთნიკურ უმცირესობებს თავს საქართველოს სრულუფლებიან მოქალაქეებად აგრძნობინებდა. საქართველოში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლები საქართველოს საკუთარ სამშობლოდ მიიჩნევენ, მაგრამ მათი მონაწილეობა ქვეყნის პოლიტიკურ თუ კულტურულ ცხოვრებაში თითქმის შეუმჩნეველია.
2010 წლიდან ნოვრუზ ბაირამი საქართველოში ოფიციალურად ეროვნული დღესასწაულია მაგრამ არაა უქმე დღე.
მუხლი 1. საქართველოს ორგანულ კანონში „საქართველოს შრომის კოდექსი“ (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, №75, 27.12.2010, N4113-რს) შეტანილ იქნეს შემდეგი ცვლილება და 30-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის ქვეპუნქტი:
1 ) 21 მარტი – ნოვრუზ ბაირამი-გაზაფხულის დღესასწაული;
მუხლი 2. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.
რეგიონის დონეზე ამ დღეს სკოლები ისვენებს. მათ დიდი ხანია მოიპოვეს ეს უფლება. რიგ საჯარო სექტორში მომუშავე ეთნიკურად აზერბაიჯანელები არაოფიციალურად ისვენებენ ან ზოგი დასვენების დღეს იღებს. კანონში არის ასეთი მუხლი. საქართველოს ორგანული კანონი საქართველოს შრომის კოდექსის მუხლი 30. უქმე დღეები „2. დასაქმებულს უფლება აქვს, ამ კანონით გათვალისწინებული უქმე დღეების ნაცვლად მოითხოვოს სხვა დასვენების დღეები, რაც უნდა განისაზღვროს შრომითი ხელშეკრულებით. 3. ამ კანონით გათვალისწინებული უქმე დღეების გარდა, საქართველოს მთავრობის დადგენილებით შესაძლებელია განისაზღვროს სხვა უქმე დღეებიც. დამსაქმებელს უფლება აქვს, მოსთხოვოს დასაქმებულს, რომ მან სამუშაო, საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული უქმე დღის ნაცვლად, მის მომდევნო, ამ კანონის 24-ე მუხლის მე-7 პუნქტით გათვალისწინებულ დასვენების დღეს შეასრულოს“. მაგრამ არსებული რეალობიდან გამომდინარე ეს კანონი არ ხორციელდება, არ არსებობს ამისთვის შესაბამისი გარემო. ეს პრაქტიკულად შეუძლებელია.
ნოვრუზ ბაირამის აღნიშვნას თანამედროვე საქართველოში არაერთხელ დასწრებიან საქართველოს უმაღლესი თანამდებობის პირები და გამოუხატავთ თავიანთი კეთილგანწყობა ამ დღესასწაულის მიმართ.
მნიშვნელოვანია, რომ ქართული კულტურისთვის ახლობელი ეს ტრადიცია აღიარებულ იქნეს საკანონმდებლო დონეზე და ნოვრუზ ბაირამი იზეიმონ არა მხოლოდ საქართველოში მცხოვრებმა ეთნიკურმა აზერბაიჯანელებმა, არამედ სრულიად საქართველოს მოსახლეობამ, როგორც გაზაფხულის შემოსვლის დღესასწაული.
აქედან გამომდინარე, უქმე დღის მოთხოვნის საჭიროებაც დადგა. ჩერშენბეს აღდგენის მოთხოვნამდე ეს მიზანი უკვე იყო განსაზღვრული.
2020 წლის პანდემია ბევრი რამისთვის ხელის შემშლელი აღმოჩნდა. ქვეყანასა და მსოფლიოში არსებული მძიმე მდგომარეობიდან გამომდინარე ყველა დაგეგმილი აქტივობა და გეგმა გაუქმდა.
2021 წლის მარტში საქართველოს პარლამენტში შევიტანეთ კანონ-ინიციატივა ნოვრუზ ბაირამის უქმე დღესთან დაკავშირებით. აზერბაიჯანელ თემს ძალიან უხაროდა ეს ამბავი, მათ სჯეროდათ, რომ ამ მოთხოვნის შემდეგ, კვოტის გარეშე დაისვენებდნენ. ეს ეთნიკური აზერბაიჯანელებისთვის იყო პირველი ნაბიჯი, პირველი ურთიერთობა საკანონმდებლო ორგანოსთან, ამ წლების განმავლობაში პირველად ვიგრძენით მზაობა და შევიტანეთ კანონ-ინიციატივა ცვლილებისთვის.
საქართველოს პარლამენტში კანონ-ინიციატივის განხილვა მოხდა ინიციატორის და განმცხადებლის გარეშე. საბოლოდ პარლამენტიდან მივიღეთ ოფიციალური პასუხი: „არსებული რეგულაციების მიხედვით, საქართველოს შრომითი ურთიერთობების
მარეგულირებელი ორგანული კანონი – საქართველოს შრომის კოდექსი, უქმე დღეებად
განსაზღვრავს საერო და რელიგიურ დღესასწაულებს. რელიგიური უქმე დღეები
მხოლოდ მართლმადიდებლური საეკლესიო დღესასწაულებია. სახელმწიფოსა და
მართლმადიდებელ ეკლესიას შორის გაფორმებული კონსტიტუციური შეთანხმების
ფარგლებში სახელმწიფოს მიერ აღებული ვალდებულებების შესაბამისად, შრომის
კოდექსი უქმე დღეებად აცხადებს ძირითადად მართლმადიდებლურ დღესასწაულებს
(აღდგომა, შობა, გიორგობა, მარიამობა და ა.შ.)“.
სამწუხარო ფაქტია ის, რომ კვლავ იგრძნობა მოქალაქეების უარყოფა, იგნორირება, ეს კვლავ გვაჩვენებს სახელმწიფოს დამოკიდებულებას თავისი მოქალაქეების მიმართ. გავიარეთ ყველა სამართლებრივი გზა. საქართველოს კანონი ამის უფლებას გვაძლევდა, არც საერთაშორისო ხელშეკრულება ეწინააღმდეგებოდა ამას. ამას ეწინაღმდეგობა პოლიტიკა და ადამიანები კანონის გარეშე.
კანონ-ინიციატივას შეტანამდე მოვამზადეთ პეტიცია და საქართველოს ყველა ეროვნების ადამიანებმა ამ დღესასწაულის უქმედ გამოცხადების სურვილი გამოხატა.
აზერბაიჯანელი თემის აქტივისტების მოთხოვნა კომენდანტის საათის გაუქმების შესახებ
სამოქალაქო აქტივისტებმა და არასამთავრობო ორგანიზაციებმა 21 მარტს, ნოვრუზ ბაირამის დღესასწაულზე, კომენდანტის საათის მოხსნის მოთხოვნით საქართველოს პრემიერ-მინისტრს მივმართეთ. პრემიერ-მინისტრმა კი გადაგვამისამართა მთავრობასთან არსებულ რელიგიურ სააგენტოსთან, რომელსაც ჩვენს მოთხოვნასთან საერთოდ კავშირი არ ჰქონდა. მთავრობამ შეურაცხყოფა მიაყენა აზერბაიჯანელ თემს, როცა ნოვრუზ ბაირამზე თქვა, რომ ამ დღესასწაულს რელიგიასთან კავშირი არ აქვსო. ხელისუფლებამ ის ჯერ რელიგიის საქმეთა სააგენტოს გადასცა განსახილველად, ბოლოს კი უარი თქვა მის დაკმაყოფილებაზე, მაშინ, როდესაც შესაბამის გადაწყვეტილებას მთავრობასთან არსებული სხვა სამსახური იღებდა.
მანამდე კი ხელისუფლებამ დაუშვა ესპანეთთან საფეხბურთო მატჩზე გულშემატკივართა ნაწილობრივი დასწრება და ბილეთების მფლობელთათვის გადაადგილების შეზღუდვის მოხსნა. რამდენიმე თვით ადრე კი აღნიშნული შეზღუდვა მოხსნა როგორც ახალი წლის ღამეს, ისე მართლმადიდებლურ შობას.
ხელისუფლების ორმაგი სტანდარტების წინააღმდეგ 21 მარტის აქცია მარნეულში
აზერბაიჯანელი თემის წარმომადგენლებმა ყველა სამართლებრივ გზას მიმართეს, რათა 21 მარტს ნოვრუზ ბაირამის დროს კომენდანტის საათი გაუქმებულიყო. საქართველოს სახალხო დამცველმა, არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენლებმა, რიგითმა მოქალაქეებმაც კი კომენდანტის საათის გაუქმებასთან დაკავშირებით მთავრობას მიმართეს, თუმცა, სამწუხაროდ, არცერთი მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა.
ძალიან რთულია, როდესაც შენი სახელმწიფო შენ არაფრად გთვლის. მძიმეა ამ მორალური ტვირთის ატანა. შეუძლებელია უთანასწორო პირობებში თვალდახუჭული ცხოვრება. ეს ყველაფერი კი განაპირობებს პროტესტს. ბრძოლა ორმაგი სდანდარტების წინაღმდეგ.
როგორც საქართველოს ერთ-ერთ მოქალაქეს, ხელისუფლების ეს დამოკიდებლობა ძალიან მწყინს, უფრო მეტად, მაბრაზებს. ეს იყო ჩვენი ინტეგრაციისა და გაერთიანების ევროპულ გზაზე დადგმული ახალი ხელოვნური ბარიერი.
მთელი დღე და ღამე არ მასვენებდა ეს უსამართლო გადაწყვეტილება და იგნორირება. გადავწყვიტე, რადაც არ უნდა დამჯდომოდა ეს შინაგანი ტვირთი მომეცილებინა ბრძოლითა და პროტესტით. სოციალურ ქსელში დავწერე, რომ 21 მარტს დავარღვევ კომენდანტის საათს და აღვნიშნავ ნოვრუზ ბაირამს. ბევრს ეგონა, რომ ვხუმრობდი, მაგრამ არ ვხუმრობდი. სახლში სტუმრებთან ერთად აღვნიშნე ნოვრუზ ბაირამი და წავედი. არ ვიცოდი, რა მელოდებოდა, ვფიქრობდი, რომ დამაკავებდნენ ან დამსჯიდნენ. არ ვიცოდი, ღამე სახლში დავბრუნდებოდი თუ არა.
ყველამ იცის, რომ ჩვენი თემის მოსახლეობა მორჩილია. ყველა ხედავს, რომ ისინი აქ იმავე უფლებით არ სარგებლობენ, როთაც სხვები; მათ სიტყვას წონა არ აქვს. რა თქმა უნდა, ეს იციან გამოცდილებით. შესაბამისად, აზერბაიჯანელი თემი არ აპირებდა კომენდანტის საათის დარღვევას. ადგილზე მყოფი 3-4 აზერბაიჯანელი აქტივისტი კი, სამწუხაროდ, საშვით იყვენენ მოსული. ჩემს მხარდაჭერად თბილისიდან, რუსთავიდან, ქუთაისიდან ჩამოვიდნენ ქართველი აქტივისტები. შემდეგ კი თვითონ მოსახლეობაც გამოვიდა გარეთ და ჩვენმა რაოდენობამ 500-ს მიაღწია. ეს იყო ორმაგი ბაირამი. დიახ, ზუსტად მაშინ იწყებოდა ტოლერანტული სახელმწიფოს მშენებლობა. ჩვენ ერთად ვიზეიმეთ, ერთად აღვნიშნეთ ნოვრუზ ბაირამი და ერთად ვიბრძოლეთ ორმაგი სტანდარტების წინაღმდეგ.
კულტურა აკავშირებს და აერთიანებს საზოგადოებას. ნოვრუზის უქმე დღედ გამოცხადება მნიშვნელოვან როლს ითამაშებდა საქართველოში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის მეგობრობის განმტკიცებაში, კულტურული და სოციალური კავშირების გაძლიერებაში. სახელმწიფოს მიერ ამ გადაწყვეტილების მიღება იქნება ჩვენი ქვეყნის მულტიკულტურული წარსულისა და აწმყოს აღიარებისკენ და სამომავლოდ მისი განმტკიცებისკენ გადადგმული მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ნაბიჯი.
ამ ყველაფერის შემდეგ უკან დაგვრჩა საინტერესო წარსული და მაგალითი, ენის ბარიერის, აქტიურობის, ბრძოლის იქით კიდე არის დიდი ღობე, სახელმწიფოს უმცირესობების მიმართ შიშის დარბევის, აღიარების და დამოკიდებლობის შეცვლის ღობე.
