„საარჩევნო კომპასი – საქართველო“
ავტორი: დავით სიჭინავა[1]
31 ოქტომბერს საქართველოს მოსახლეობას არჩევანის გაკეთება ექვს ათეულ პარტიას შორის მოუწევს, თუმცა რუსთაველის თქმის არ იყოს, ნიშნავს კი ასეთი სიჭრელე იმას, რომ მონაწილე პოლიტიკური ჯგუფები ამომრჩეველს მრავალფეროვან პროგრამებს სთავაზობენ? ბევრი თვლის, რომ ქართული პოლიტიკური სპექტრი იდეოლოგიურად ერთგვაროვანია და პარტიები დაპირებების მხრივ, ერთმანეთისგან დიდად არ განსხვავდებიან. თუმცა როგორც „საარჩევნო კომპასი“ (https://kompasi.partiebi.ge) გვაჩვენებს, ქართულ პარტიებს ქვეყნის სამომავლო განვითარების საკითხთან დაკავშირებით განსხვავებული წარმოდგენები აქვთ, მათ შორის – განათლებისა და ჯანმრთელობის დაცვის საკითხებზეც.
„პოლიტიკური კომპასისთვის“ შერჩეული დებულებები პარტიების ეკონომიკური შეხედულებებისა და ღირებულებების მსოფლმხედველობის გათვალისწინებით შეფასდა. მოსაზრებების ნაწილი მემარცხენედ (სახელმწიფოს მეტი ჩარევა) ან მემარჯვენედ (ნაკლები რეგულაცია, მეტი თავისუფლება) შეფასდა, ნაწილი კი – კონსერვატიულად (ტრადიციული ღირებულებები) ან – ლიბერალურად. საინტერესოა, რომ განათლებისა და ჯანმრთელობის დაცვის საკითხებზე პარტიებს შორის საყოველთაო კონსენსუსი თითქმის არ არსებობს. ამასთან, ზოგიერთ პოლიტიკურ ჯგუფს იდეოლოგიურად არათანმიმდევრული შეხედულებები აქვს.
პარტიების დამოკიდებულება განათლებისა და ჯანდაცვის მიმართ:
განათლების საკითხებზე პარტიების დამოკიდებულებები განათლების დაფინანსების და სასკოლო პროგრამის შესახებ შეხედულებების მაგალითზე შევისწავლეთ. განცხადებულად მემარცხენე ან ცენტრისტული იდეოლოგიის მქონე პარტიებისთვის (მმართველი „ქართული ოცნება“, ოპოზიციური „ლეიბორისტები“ და „ლელო“) როგორც წესი, მეტნაკლებად ან სრულად მისაღებია მოქალაქეთათვის უფასო განათლების შეთავაზება. სხვა მნიშვნელოვანი ოპოზიციური პარტიები, რომლებიც საკუთარ თავს ძირითადად მემარჯვენე სპექტრში მოიაზრებენ („ძალა ერთობაშია“, „ევროპული საქართველო“, „სტრატეგია აღმაშენებელი“ და „გირჩი“) ამ მოსაზრებას ნაკლებად ან საერთოდ არ ეთანხმებიან. მემარჯვენე და მემარცხენე იდეოლოგიის პარტიების მოსაზრებები ერთმანეთში ირევა, როცა საქმე განათლებისა და ჯანდაცვის დაფინანსების გასაზრდელად ხარჯების ზრდას ეხება. ამ მოსაზრებას ეთანხმება როგორც რადიკალური კონსერვატიული „პატრიოტთა ალიანსი“, ასევე – ეკონომიკურად მემარჯვენე „ძალა ერთობაშია“ და „სტრატეგია აღმაშენებელი“ და (თეორიულად) მემარცხენე „ქართული ოცნება“. ამ თემაზე საკუთარ იდეოლოგიასთან თანმხვედრი შეხედულება ეკონომიკურ მემარჯვენეთა შორის მხოლოდ „ევროპულ საქართველოს“ და „გირჩს“ გააჩნიათ.
რა უნდა ისწავლებოდეს სკოლებში? ამ საკითხთან დამოკიდებულებები კონსერვატიზმისა და ლიბერალიზმის ჭრილში შეგვიძლია, განვიხილოთ. პარტიები, რომლებიც საკუთარ თავს ტრადიციული ღირებულებების დამცველებად თვლიან (მაგალითად, „ერთიანი საქართველო“, „კონსერვატორები“, „თავისუფალი საქართველო“) სქესობრივი განათლების სკოლებში დაშვებას არ ეთანხმებიან. მეტნაკლებად მსგავს პოზიციაზე დგას „ქართული ოცნებაც“. სამაგიეროდ, ლიბერალური განწყობების მქონე პოლიტიკური სპექტრისთვის („ძალა ერთობაშია“, „ევროპული საქართველო“, „სტრატეგია აღმაშენებელი“, „გირჩი“, „ლელო“) სქესობრივი განათლების გაკვეთილების დაშვება მისაღებია. ეს უკანასკნელები მართლმადიდებლობის ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში სწავლებას არ ემხრობიან, რაც კონსერვატიული მიმართულების პარტიებისა და „ქართული ოცნებისთვის“ მეტნაკლებად ან სრულად მისაღებია.
ჯანდაცვა ის საკითხია, რომლის მიმართ პარტიების დამოკიდებულებები იდეოლოგიურ ხაზებს კვეთს. ფორმალურად მემარცხენე „ლეიბორისტების“ აზრით ჯანდაცვა უფასო მხოლოდ სოციალურად დაუცველებისთვის უნდა იყოს, როდესაც მემარჯვენე მიმართულების „ძალა ერთობაშია“ და „სტრატეგია აღმაშენებლისთვის“ საყოველთაო სამედიცინო უზრუნველყოფის იდეა მისაღებია. სამაგიეროდ, „ევროპული საქართველო“ და „გირჩი“ იდეოლოგიური თვალსაზრისით, აქაც მტკიცედ დგანან და ჯანდაცვისადმი მემარჯვენე მიდგომის ერთგულები რჩებიან.
რაც შეეხება მედიკამენტების ფასების რეგულირებას, ეს მემარჯვენე მიმართულების ოპოზიციური პარტიებისთვის მიუღებელია, ხოლო პირობითად მემარცხენე პოლიტიკური ჯგუფებისთვის კი – მისაღები. აღნიშნულ საკითხზე იდეოლოგიურ ჩარჩოებს ცოტა პოლიტიკური ჯგუფი ცდება. გამონაკლისს „სტრატეგია აღმაშენებელი“ წარმოადგენს, რომელსაც წამლების ფასის დადგენაში სახელმწიფოს ჩარევა მისაღებად მიაჩნია.
იდეოლოგიურად თანმიმდევრულია დამოკიდებულებები პრივატიზებასთან დაკავშირებით. ერთი-ორი მცირერიცხოვანი პარტიის გამოკლებით, ეკონომიკურად მემარჯვენე ჯგუფები („ძალა ერთობაშია“, „ევროპული საქართველო“, „გირჩი“ და სხვ.) თვლიან, რომ საავადმყოფოების გასხვისება მომხმარებლებისთვის ჯანდაცვის ხარჯებს შეამცირებს, ხოლო მემარცხენე პარტიები ამ მოსაზრებას არ ეთანხმებიან.
როგორც ვხედავთ, განათლების და ჯანდაცვის სფეროში მნიშვნელოვან პოლიტიკურ პარტიებს საკმაოდ განსხვავებული და მრავალფეროვანი შეხედულებები გააჩნიათ, რომლებიც იშვიათი გამონაკლისების შემთხვევაში, ტრადიციულ მემარჯვენე-მემარცხენეობის თუ ლიბერალ-კონსერვატორობის ჩარჩოებშიც ჯდება. მართალია, საქართველოში ამომრჩევლების პარტიებისადმი სიმპათია ძირითადად, პოლიტიკური ლიდერების მოწონება-არმოწონებას უკავშირდება, ვიდრე – პარტიების პროგრამებს, თუმცა „პოლიტიკური კომპასი“ დაგეხმარებათ, თქვენს შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს მდგომი პარტია ამოარჩიოთ. „საარჩევნო კომპასით“ ძირითადი პოლიტიკური ჯგუფების პროგრამების შესახებ უფრო მეტის გაგება შეგიძლიათ.
პროექტისა და მისი მეთოდოლოგიის შესახებ უფრო მეტი იხილეთ ამ ბმულზე.
[1] დავით სიჭინავა არის „საარჩევნო კომპასი – საქართველოს“ აკადემიური და კოდირების გუნდის წევრი, „CRRC-საქართველოს“ კვლევების დირექტორი.
____________________________
სტატია მომზადდა პროექტის“საარჩევნო კომპასი საქართველოს“ https://kompasi.partiebi.ge ფარგლებში, რომელიც არის უპარტიო, ელექტრონული საშუალება და მომხმარებელს აწვდის ინფორმაციას პოლიტიკური პარტიების პოზიციებზე და დაეხმარება იმის აღმოჩენაში, თუ რომელი პარტიის ხედვები და პრიორიტეტები დგას ყველაზე ახლოს მასთან.
პროექტის კვლევითი კომპონენტები ხორციელდება CRRC Georgia-ს, საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტისა (GIP) და თსუ-ს ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის (ISET) მკვლევარების მიერ. პროექტი მხარდაჭერილია აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID), გერმანული პოლიტიკური ფონდებისა და ჰოლანდიის სამეფოს მიერ და ხორციელდება შემდეგი ორგანიზაციების მიერ: აღმოსავლეთ ევროპის ცენტრი მრავალპარტიული დემოკრატიისთვის (EECMD), ფრიდრიხ ებერტის ფონდი (FES), ფრიდრიხ ნაუმანის ფონდი თავისუფლებისთვის, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდი, კონრად ადენაუერის ფონდი (KAS) და საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი (IRI). ). მეთოდოლოგიურ ექსპერტიზას და ტექნოლოგიურ უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს ამსტერდამის თავისუფალი (ვრიეს) უნივერსიტეტში დაფუძნებული ნიდერლანდური კომპანია “Kieskompas”, რომელიც მუშაობს ამსტერდამის თავისუფალი უნივერსიტეტის ბაზაზე.
