ავტორი
სტატია
დიახ, თეატრი ყველა დროში პოლიტიკური, სოციალური და თანამედროვე ხელოვნება იყო. ბერძნული თეატრიდან დაწყებული, მოლიერის მოხეტიალე დასით, შექსპირის “გლობუსით” და კლასიკური დრამებით გამყარებული. კიდევ უფრო პოლიტიკური და აქტუალური გახდა მეოცე საუკუნეში, როდესაც ბრეხტის, არტოს, ბეკეტის და აუგუსტო ბოალის ტექსტებმა კიდევ უფრო შეცვალეს თეატრის ენა და სათქმელი.
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული, ყოველკვირეული ამერიკული ჟურნალი და ვებ-გამოცემა billboard (“ბილბორდი”), რომელიც მთლიანად მუსიკალურ ინდუსტრიას ეძღვნება (პოპი, ჯაზი, ჰიპ-ჰოპი, ელექტრონული მუსიკა და ნაწილობრივ, კლასიკა) და რომელსაც უდიდესი გავლენა აქვს საერთაშორისო მუსიკალურ საყაროში მიმდინარე პროცესებზე, აქვეყნებს სტატიას ქართველი პიანისტის, გიორგი გიგაშვილის შესახებ.
იოსელიანი ეკუთვნის იმ მცირერიცხოვან კინორეჟისორთა რიცხვს, რომლებიც პოლიტიკურ და მხატვრულ კომპრომისებზე არასოდეს წასულან.
კოტბუსის 34-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი (5-10 ნოემბერი) ქართული კინემატოგრაფისათვის იღბლიანი აღმოჩნდა. მოკლემეტრაჟიანი ფილმების კონკურსში გამარჯვება წილად ხვდა ნუცა წიქარიძის ფილმს „მცხუნვარე მზე“, რომელიც ჟიურიმ საუკეთესოდ მიიჩნია.
მრავალი საერთაშორისო კონკურსის გამარჯვებული, 23 წლის ქართველი პიანისტი, გიორგი გიგაშვილი 31 ოქტომბერს ნიუ-იორკის ყველაზე პრესტიჟულ საკონცერტო დარბაზში დაუკრავს.
ექსპერტთა და დარგის წარმომადგენელთა პირველი და უმთავრესი რეაქციებით, თინათინ რუხაძე ისტორიაში შევა, როგორც ყველაზე ხანმოკლე დროით არჩეული კულტურის მინისტრი, გამომდინარე ქვეყანაში შექმნილი პოლიტიკური, არაორდინარული სიტუაციით.
22 სექტემბერს კინოთეატრ “ამირანში” რეჟისორ ელენე მიქაბერიძის სრულმეტრაჟიანი დოკუმენტური ფილმის - „ლურჯი მოცვის“, ეროვნული პრემიერა გაიმართება.
სცენაზე არტისტული ქაოსის ატმოსფეროს ქმნის უწესრიგოდ მიმობნეული საგნების, ნივთების და „წითელი ცხვირების“ გროვა, რომელსაც უგრძნობლად დაჰყურებს სკამზე მჯდომი კლოუნის კონსტრუქცია (მხატვარი და სცენოგრაფი - მამუკა ერქომაიშვილი), კოსტიუმები ნამდვილად ეფექტურია და ცოტათი თანამედროვე ოპერის ატმოსფეროს წააგავს (ნინი კერატიშვილი).
23 წლის ქართველი პიანისტი გიორგი გიგაშვილი წარდგენილია Edison Awards-ის ნომინაციაში - Newcomer („ახალმოსული“). დაჯილდოების ცერემონია 7 ოქტომბერს, ამსტერდამში გაიმართება. 31 ოქტომბერს კი ნიუ-იორკის ყველაზე პრესტიჟულ საკონცერტო დარბაზში, „კარნეგი ჰოლში“, მისი დებიუტი შედგება.
როდესაც ესტონელი მაეტრო, პაავო იარვი, თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრში ფესტივალის დახურვაზე პიარტის ცნობილ ნაწარმოებს - Cantus in Memoriam Benjamin Britten-ს დირიჟორობდა, ყველასათვის გასაგები იყო, რომ სინამდვილეში ეს დიდი ქართველი პიანისტის, ლექსო თორაძისა და ასევე, მისი მამის, კომპოზიტორ დავით თორაძის ხსოვნისადმი მიძღვნილი არტისტული, მუსიკალური და ადამიანური ჟესტი იყო...
ბეთჰოვენის მეხუთე სიმფონია, სულხან ცინცაძის ხალხური მოტივები და ლიზა ბათიაშვილის საოცარი ბრამსი „ევროპაკონცერტზე“.
ცნობილი ქართველი მეცო-სოპრანო ზედიზედ ორი საპრემიერო წარმოდგენით საოპერო სცენას უბრუნდება: ნეაპოლის „სან კარლოში“ ის შეასრულებს ლაურა ადორნოს პარტიას ამილკარე პონკიელის „ჯოკონდაში“, ხოლო მიუნხენის „შტატსოპერაში“ ამნერისს ვერდის „აიდაში“.
ბერლინის 74-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი ზუსტად ისე მოულოდნელად დასრულდა, როგორც ვარაუდობდნენ - მოულოდნელი ფილმის გამარჯვებით.
ახლახან დაარსებულმა საქართველოს კინოინსტიტუტმა (GFI) ბერლინის 74-ე საერთაშორისო კინოფესტივალის ფარგლებში, ევროპულ კინობაზრობაზე (EFM) დამოუკიდებელი სტენდი და საქართველოს კინოინდუსტრია რამდენიმე ფილმით წარადგინა.
მძაფრი ტაქტილური შეგრძნებებით რეჟისორი ხელახლა აცოცხლებს კონკრეტულ ამბებს და ამძაფრებს ფერებს. ფორმალურ-დოკუმენტური ენის ნაცვლად კი პირდაპირ ემოციურ კავშირში შედის კინოკამერასთან. ლანა ღოღობერიძეს არავისთვის არაფრის დამტკიცება არ სურს, ან აღარ სურს. ყველაფერი ისედაც ცხადია“.
ბერლინის 74-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი 15-25 თებერვალს გაიმართება, რომელსაც ამ ფესტივალის ისტორიაში საქართველოდან ყველაზე მეტი ოფიციალური სტუმარი დაესწრება.
88 წლის ასაკში ტოკიოში გარდაიცვალა მსოფლიოში აღიარებული იაპონელი დირიჟორი სეიჯი ოზავა.
სალომე ჯიქიას დიდი წარმატება ტრიესტის ოპერის სცენაზე, სადაც გაეტანო დონიცეტის ოპერა „ანა ბოლენა“ გრეჰემ ვიკის დადგმით აღადგინეს.
„ვკვდები, როგორც ქვეყანა“ და ვცოცხლობ, როგორც მეამბოხე - რეჟისორ მიხეილ ჩარკვიანის რეფლექსია „ახალი თეატრის“ სცენურ აღმართზე.
ამ დღეებში ცხადია, უამრავი იწერება და უკვე დაიწერა ოთარ იოსელიანზე, ყველაზე დიდ და მასშტაბურ ქართველ კინორეჟისორზე, რომლის შემოქმედების ბოლომდე გააზრება მხოლოდ ახლა, მხოლოდ მისი წასვლის შემდეგ იწყება...
მარიამ ჭაჭიასა და ნიკ ვოიგთის დოკუმენტური ფილმის - „ჯადოსნური მთის“ ისტორია კარგად წარმოაჩენს სახელმწიფო პოლიტიკის დამოკიდებულებას კინემატოგრაფის მიმართ.
მოვლენებს არც კინოვარსკვლავი მონიკა ბელუჩი ჩამორჩა, რომელმაც ჯერ კიდევ 2023 წლის იანვარის ბოლოს, ნიუ-იორკის ცნობილ „Beacon Theatre-ის სცენაზე, მონოსპექტაკლში „მარია კალასი: წერილები და მოგონებები“ საოპერო დივას როლი შეასრულა. თუმცა პრესამ კრიტიკის ნიაღვარი არც მას დააკლო.
ჟიურისა და პუბლიკის წინაშე (შესარჩევ ტურებში მსმენელიც დაიშვება) 45 ახალგაზრდა მომღერალი წარდგება მსოფლიოს 22 ქვეყნიდან (საქართველო, სამხრეთ კორეა, აშშ, დიდი ბრიტანეთი, ირლანდია, ისრაელი, გერმანია, პოლონეთი, რუმინეთი, სლოვაკეთი, უნგრეთი, ლიეტუვა, ლატვია, ესტონეთი, თურქეთი, ირანი, აზერბაიჯანი, ყაზახეთი, ტაჯიკეთი, უზბეკეთი, მოლდოვა, სომხეთი).
განსაკუთრებული შთაბეჭდილება მოახდინა კონკურსგარეშე ნაჩვენებმა ორმა ფილმმა: ლუკა ბერაძის „ღიმილიანი საქართველო“ და ანა ძიაპშიპას „ავტოპორტრეტი ზღვარზე“ ის ფილმებია, რომლებმაც სწორედ საერთაშორისო ფესტივალებზე დაიმსახურეს დიდი წარმატება, თუმცა სამწუხაროდ, ეროვნულ კინოცენტრში განვითარებული მოვლენების გამო, ისინი ერთგვარად „შავ სიაში“ მოხვდნენ.
ამჯერად დისკრედიტაციის კამპანია ახალგაზრდა რეჟისორის, ლაშა შეროზიას წინააღმდეგ არის მიმართული, რომელიც ოთხი წლის განმავლობაში ზუგდიდის, შალვა დადიანის სახელობის სახელმწიფო თეატრს ხელმძღვანელობდა.
ფესტივალი „საჩუქარი“, რომელიც 26-ედ მასპინძლობს თეატრალური ხელოვნების მოყვარულებს, წელსაც გასული წლის მსგავსად, გამოჩენილი ბერძენი რეჟისორის, თეოდოროს ტერზოპულოსის სპექტაკლით გაიხნა. Amor ტრილოგიის მეორე ნაწილია, ხოლო პირველი - Alarm, გასულ წელს ნახა და შეაფასა მაყურებელმა. დასკვნით ნაწილს სახელწოდებით Encore, მომავალ ფესტივალზე ვიხილავთ.
უკვე ერთი კვირაა, რაც მსოფლიოს მედია ჩილელი რეჟისორის, პაბლო ლარაინის ახალი, ბიოგრაფიული ფილმის კადრებს ავრცელებს, რომელშიც მარია კალასის როლს ანჯელინა ჯოლი ასრულებს. ლარაინის ფილმის სახელწოდებაა „მარია, ღვთაებრივი“ (Maria, La Divina) – სწორედ ასე უწოდეს თავის დროზე, აღფრთოვანებულმა თაყვანისმცემლებმა მეოცე საუკუნის ერთ-ერთ უდიდეს საოპერო მომღერალს.
„კუბი კონტექსტი“, რომელიც კულტურისა და დასვენების პარკ „მზიურის“ გამორჩეული არტ-სივრცის ნაწილია და ხშირად იწვევს განსხვავებული ასაკის, ინტერესების და შეხედულებების მქონე არტისტებს, ამჯერად რეჟისორისა და პერფორმერის, ნინო მაღლაკელიძის პერფორმანსს მასპინძლობდა.
წინანდლის მეხუთე, ასე ვთქვათ, მსუბუქად საიუბილეო ფესტივალს შთამბეჭდავი და მძიმეწონიანი ფინალი ჰქონდა - მსოფლიოში ერთ-ერთმა ყველაზე საუკეთესო მევიოლინემ, ლიზა ბათიაშვილმა პან-კავკასიურ ორკესტრთან ერთად, ბეთჰოვენის ერთ-ერთი გამორჩეული ნაწარმოები, სავიოლინო კონცერტი შეასრულა.
შემსრულებელთა სია ცხადია, უსასრულოა და მხოლოდ პიანისტებს არ გულისხმობს. თუმცა ამჯერად ჩვენი თხრობა ახალი, ასე ვთქვათ, ჯენზის თაობის ქართველ პიანისტს - გიორგი გიგაშვილს ეხება, რომელიც დაკვრის არაორდინარული მანერით, თითქმის თავნება ჯაზური ინტერპრეტაციებით და კლასიკური კლიშეებისგან სრულიად თავისუფალი შესრულებითა და აზროვნებით გამოირჩევა.
როდესაც 2019 წელს, წინანდლის ისტორიული სახლ-მუზეუმის მიმდებარე ღია სივრცეში, კლასიკური მუსიკის ფესტივალი ოფიციალურად დაარსდა, ალბათ ვერავინ წარმოიდგენდა, რომ უკვე ხუთ წელიწადში (მითუმეტეს პანდემიური წლების სირთულეების გათვალისწინებით) წინანდალი ასე სწრაფად და „ალერგო ფურიოზოს“ ტემპით ჩაეწერებოდა ევროპული კლასიკური მუსიკალური ფესტივალების კონტექსტში.
„მოთვინიერებაში“ ნაჩვენებია როგორ თხრიან გიგანტურ, ასწლიანი ხეებს საქართველოს ზღვისპირა რეგიონში და როგორ გადააქვთ შავი ზღვის გავლით, ექსკლუზიურ კერძო პარკში. იგავი ბუნებრივი რესურსების პრივატიზაციისა და ამ რესურსების მფლობელის, მოსახლეობისგან მოწყვეტის შესახებ, მართლაც შთამბეჭდავი და ლამის ეპიკურია.
პრემიერამ დიდი რეზონანსი გამოიწვია და პიესით ევროპის სხვადასხვა თეატრი დაინტერესდა. ივნისის ბოლოს „ჰააგა“ ამერიკაში, ბოსტონის დრამატულ თეატრშიც დაიდგა და ყველაზე ცნობილმა ამერიკულმა გამოცემებმა – „ვაშინგტონ პოსტმა“ და „ნიუ–იორკ ტაიმსმა“ ვრცელი რეცენზიებიც მიუძღვნეს.
ვიდრე ზოგისთვის სანაქებო და ზოგისთვის ოდიოზური რუსი საოპერო დივა, ანა ნეტრებკო „არენა დი ვერონას“ ისტორიულ ღია სცენაზე, აგვისტოს პირველ რიცხვებში ვერდის „აიდაში“ მღეროდა, პრესამ მას არასასიამოვნო ამბავი დაადევნა: პრაღის მერია განიხილავს ანა ნეტრებკოს კონცერტის აკრძალვის საკითხს, რომელიც პრაღაში ოქტომბერში უნდა გაიმართოს.
ავსტრიული მედიის შეფასებით, ქართველმა მეცო-სოპრანომ, ამნერისის პარტია ოპერის მოყვარულებს შესანიშნავი არტისტიზმით და მაღალი დონის შესრულებით დაამახსოვრა: “ეს არის ძლიერი, მრავალმხრივი და მგრძნობიარე ამნერისი, რომელიც ვნებითა და დრამატული სცენური მონაცემებით გამოირჩევა. პუბლიკამაც თავისი სიმპათია სპექტაკლის დასასრულს სათანადო ოვაციებით შეაფასა“.
აღსანიშნავია, რომ ალექსი მაჭავარიანის ბალეტის მსოფლიო პრემიერა სწორედ თბილისის ოპერისა და ბალეტის სცენაზე, 1957 წლის ნოემბერში გაიმართა. გენიალური მოცეკვავის, ვახტანგ ჭაბუკიანის ძალისხმევითა და მისივე ორიგინალური ქორეოგრაფიით.
„ამას ვერ წარმოვიდგენდი... ვერც ვიჯერებ, რომ ედიტ პიაფის პარტიას შევასრულებ. ეს დიდი ბედნიერება და პატივია“ - წერს ცნობილი ქართველი სოპრანო, სალომე ჯიქია, რომელმაც გენუის საოპერო თეატრ „სან კარლო ფელიჩეს“ საინტერესო შემოთავაზება რამდენიმე დღის წინ მიიღო.
21 ივნისს, სიცილიის ქალაქ კატანიაში, „ტეატრო მასიმო ბელინის“ ცნობილ საოპერო სცენაზე, ზაქარია ფალიაშვილის ოპერა „დაისი“ პირველად შესრულდება იტალიელი სოლისტების, ორკესტრისა და გუნდის მონაწილეობით... თანაც იტალიურ ენაზე!
დავით კლდიაშვილის უკვე ჩავლილი 160 წლის იუბილე 2022 წლის სექტემბერში ქართულმა თეატრებმა 2023 წელსაც საამო ტვირთად აქციეს. თუმცა ეს თარიღი, ფაქტობრივად, მთლიანი თეატრალური სეზონის აღმნიშვნელია. ამ დროის განმავლობაში იმდენი კლდიაშვილი დაიდგა და ბოლო თვეების განმავლობაში კიდევ იმდენჯერ დაიდგმება, რომ კრიტიკასა და მაყურებელს განსჯის მიზეზი, ალბათ, არ მოაკლდება.
როგორ შეიძლება იცეკვო ლექსის თანხლებით, რომელსაც თავისი რიტმი და მუსიკა აქვს? რა ემართება სხეულს, როცა ის პოეზიას „უსმენს“ და თანაც მუსიკის ენით „ლაპარაკობს“? სად გადის საზღვარი ქორეოგრაფიის გამომსახველობასა და პოეზიის შესაძლებლობას შორის?
„მარადიული მხოლოდ ცვლილებებია“, აღნიშნა დიდი ხნის წინ ფოტოგრაფმა ლევან ხერხეულიძემ, რომლის ფოტოაპარატით აღბეჭდილ მგრძნობიარე გამოსახულებებს წლების განმავლობაში უშუალოდ ვაკვირდებოდი „ცხელ შოკოლადსა“ და „ლიბერალში“.
მიღმა დარჩენილ ასიათასობით მოქალაქეს არვინ ჰკითხა, სურთ თუ არა ქვეყნის „ტურისტული პოპულარიცაცია“ 70 მილიონ ლარად, როცა ამ თანხით უამრავი სასიცოცხლოდ აუცილებელი სოციალური, ჯანდაცვის, ან ეკოლოგიური პროექტის განხორციელება შეიძლებოდა.
ამსტერდამის ნაციონალურ ოპერაში ჯორჯ ორველის „ცხოველების ფერმის“ მიხედვით შექმნილი ოპერის მსოფლიო პრემიერა გაიმართა: ნაპოლეონისა და სტალინის პარტიას ქართველი ბარიტონი, მიხეილ ქირია ასრულებს.
ორმოცამდე კონკურსანტს შორის, რომლებიც 14 მარტიდან 31 მარტამდე ტელ-ავივის ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ საკონცერტო დარბაზში უკრავდნენ, გიორგი გიგაშვილმა ჟიურისა და მსმენელის დიდი მოწონება და ვერცხლის მედალი დაიმსახურა. გარდა ამისა, ქართველ პიანისტს კიდევ არაერთი სპეციალური პრიზი და პრემია გადაეცა:
რუბინშტეინის სახელობის კონკურსს, რომელიც 1973 წელს დაარსდა და რომელიც სამ წელიწადში ერთხელ იმართება, საკმაოდ მკაცრი კრიტერიუმები აქვს. წლევანდელ კონკურსში სამი ტურის შემდეგ, 40 მონაწილიდან ფინალურ ეტაპზე მხოლოდ ექვსი პიანისტი დარჩა: გიორგი გიგაშვილი (საქართველო), ელიას ჩეჩინო (იტალია), პარკ ჩაიონგი (სამხრეთ კორეა), იუკინე კუროკი (იაპონია), ალბერტო ფერო (იტალია), კევინ ჩანი (კანადა).
7 აპრილს შოთა რუსთაველის სახელობის ეროვნული თეატრის მცირე სცენაზე, გიორგი ალექსიძის სახელობის „თბილისის თანამედროვე ბალეტი“ წარმოადგენს მარიამ ალექსიძის ქორეოგრაფიულ ოპუსს „დოვინ-დოვენ-დოვლი...“, რომელიც შთაგონებულია გალაკტიონის პოეზიით.
ამერიკული საიფორმაციო პოტრტალი operawire აქვეყნებს სტატიას, რომელშიც აღნიშნულია: „სასამართლოს არბიტრაჟის გადაწყვეტილებით „მეტროპოლიტენ ოპერას“ დაევალა ცნობილ საოპერო მომღერალს, ანა ნეტრებკოს 200 ათასი დოლარი გადაუხადოს გასულ წელს გაუქმებული სპექტაკლების გამო, როდესაც მეტროპოლიტენის გენერალურმა დირექტორმა პიტერ გელბმა, რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინისა და უკრაინის ომის მხარდამჭერ არსტისტებს კონტრაქტები გაუუქმა“.
„ორსახოვანი ქალი“ - ასე ეწოდება ჯორჯ კიუკორის ცნობილ ფილმს, რომელშიც გრეტა გარბომ თავისი უკანასკნელი როლი განასახიერა. ეს სათაური ყოველგვარი დათქმის გარეშე, ალბათ, ყველაზე ზუსტ შეფასებად, ან მეტაფორად გამოდგება ფრანგი კინოვარსკვლავის, იზაბელ იუპერის შემოქმედებისთვის, რომელსაც 16 მარტს 70 წელი შეუსრულდა.
ჟიურის თავმჯდომარე - ამერიკელი მსახიობი კრისტენ სტიუარტი, რომელმაც ბერლინალე პალასტის წითელ ხალიჩაზე გავლისას, გოთიკურ-ეროტიკულ და გამჭვირვალე სტილის შავ კაბაში გაცილებით მეტი არტისტიზმი ჩააქსოვა, ვიდრე ფესტივალის დახურვაზე წარმოთქმულ სიტყვაში, ალბათ ვერაფრით წარმოიდგენდა ასეთ შედეგებს.
რუსი კინოკრიტიკოსების მცირე ნაწილი, ვინც მოახერხა ფესტივალზე აკრედიტაცია, მაინც წუწუნებს ამგვარ „დისკრიმინაციაზე". არადა, მათი უმრავლესობა უკვე ევროპაში გადმოვიდა საცხოვრებლად და მშვენივრად მიიღეს და შეირგეს დასავლეთის სოციალური და პოლიტიკური მხარდაჭერა.
კინოფესტივალი 2023 წლის 16 თებერვალს საზეიმოდ გაიხსნა „მარლენ დიტრიხპლაცზე“ მდებარე საფესტივალო კინოთეატრში და 26 თებერვალს დაიხურება. ორგანიზატორებმა წელს ბერლინალეს მშვიდობისმოყვარე და შემარიგებელი სლოგანი მოუფიქრეს - „მოდით, გავერთიანდეთ“! შვიდი წევრისგან შემდგარ ჟიურის ამერიკელი მსახიობი, კრისტენ სტიუარტი ხელმძღვანელობს.
2023 წლის 2 დეკემბრამდე (საოპერო ვარსკვლავის, მარია კალასის დაბადების 100 წლის იუბილემდე) ლამის ათი თვეა დარჩენილი, მაგრამ ოპერის მოყვარულებისა და განსაკუთრებით, კალასის ფანებისათვის დიდი თავგადასავალი უკვე დაიწყო.
ჯაფარ პანაჰი მრავალი კინოფესტივალის უმაღლესი ჯილდოს მფლობელია: 1997 წელს „ოქროს ლეოპარდი“ ლოკარნოს საერთაშორისო კინოფესტივალზე (ფილმი „სარკე“), 2000 წელს პრიზი ვენეციის კინოფესტივალზე („წრე“), 2006 წელს „ვერცხლის დათვი“ საუკეთესო რეჟისურისათვის ბერლინის კინოფესტივალზე („ოფსაიდი”)…
პაატა ციკოლიამ თავადვე დადგა პიესა ჯერ ფოთის რეგიონული თეატრების ფესტივალზე, ღია სივრცეში, ხოლო ერთი წლის შემდეგ, სამეფო უბნის თეატრში გარკვეული ცვლილებებით გადაიტანა. ეს იყო სამეფო უბნისა და საქართველოს რეგიონული თეატრების ქსელის კოპროდუქცია. გერმანელი მაყურებელი და ფესტივალის სტუმრები „მედეას“ 11 და 12 მარტს ნახავენ.
ბარბარსა და ვერნერის თვალსასეირო, მახვილგონივრულ და აფსურდულ დუელში გეგა გაგნიძე ზოგადად ევროპული ცივილიზაციის კრიზისსაც ხედავს, რადგან გმირების ჰიპერტროფიული „მეს“-ს სამყარო, ეგოცენტრიზმი, შეუვალობა და ამპარტავნება ზუსტად აჩვენებს თანამედროვე ადამიანის გამოუვალობის შეგრძნებას და ეგოიზმის დამაკნინებელ თუ დამცინავ ჰერმეტულობას...
ამ სიმდიდრით, წინააღმდეგობებით, არტისტულობის მარადიული შეგრძნებებით ვემშვიდობებით თბილისელ არტისტს, ბუბა კიკაბიძეს, რომლის ფრენა ცხადში 84 წლის ასაკში დასრულდა. უფრო ზუსტად, მიმინოს, რომლის ფრენა მარადისობაში სწორედ ახლა იწყება.
საინტერესოა, რომ 2022 წელს მსოფლიოში ყველაზე „დატვირთულ“ (ყველაზე ხშირად გამართული კონცერტი) დირიჟორთა სამეულში ორი ბალტიის ქვეყნებიდანაა - ესტონელი პაავო იარვი და ლატვიელი ანდრის ნელსონი. მესამე კი კანადელი დირიჟორი, იანიკ ნეზე-სეგენია.
პელეს პორტუგალიურად საუბრის სპეციფიკური მანერა ჰქონდა და წინადადებას თითქმის ყოველთვის შეკითხვის ფორმით ამთავრებდა: entende? (“გაიგე?“). და დღეს, როცა მილიონობით ბრაზილიელი გაიგებს პელეს სიკვდილს, ასევე იკითხავს: entende?
მასში თავიდან ჩაერთვნენ და მონაწილეობდნენ თეატრალური უნივერსიტეტის სამსახიობო ფაკულტეტის პირველი და მეორე კურსის სტუდენტები (რეჟისორების, ლელა ჭინჭარაულის სამსახიობო ჯგუფისა და გია კიტიას ჯგუფის წევრები).
შეიძლება ითქვას, რომ „კაფე მიულერში“ ეს არის თანამედროვე ცეკვის დადგმებისა თუ კლასიკური ბალეტების ახალი ვერსიების შესახებ წიგნის შექმნის ერთ-ერთი პირველი მცდელობაა, რომელიც ქრონოლოგიურად გვიჩვენებს ცეკვის განვითარების თანამედროვე გზას.
გამოხდა ხანი და ზედაგვიანებით, 2022 წლის დეკემბერში, ქოცურ-ტროლურმა მედიამ „მიაკვლია“ სპექტაკლის ჩანაწერს - ვიდეოს, სადაც კახა კინწურაშვილისა და თორნიკე გოგრიჭიანის გმირები ერთმანეთს კოცნიან. დაურთო მას ამაზრზენი, ფსევდომორალური კომენტარები, რასაც სინამდვილეში, სრულიად მიზანმიმართული ჰომოფობიური და პოლიტიკური შინაარსი ჰქონდა.
შეიძლება ითქვას, რომ ცხინვალის თეატრის სპექტაკლი დღევანდელ მოვლენებსაც ეხმიანება და მუდმივად შეგვახსენებს რუსულ ოკუპაციასა და თავისუფლებისათვის ბრძოლაზე, რომელსაც 19 წლის მარო მაყაშვილი შეეწირა.
ქალაქ ორჰუსში, რომელიც დანიის უძველესი ქალაქია, მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით კი მეორეა კოპენჰაგენის შემდეგ, ყოველი წლის ოქტომბერში პიანისტთა საერთაშორისო ფესტივალი იმართება. დიახ, ფესტივალი და არა კონკურსი, რაც ორგანიზატორების მთავარი პრინციპია. აღსანიშნავია, რომ ფესტივალი დანიის სამეფო მუსიკალური საზოგადოების მხარდაჭერით იმართება.
ოზურგეთის თეატრის გასტროლები დასრულება 8 ნოემბერს გრიბოედოვის სახელობის რუსულ დრამატულ თეატრში. წარმოდგენილი იქნება რეჟისორ კაპანაძის სპექტაკლი „გურიის უკანაკნელი დედოფალი“.
ჩილელი წარმოშობის რეჟისორი პაბლო ლარაინი, რომელმაც წარმატებით აითვისა ჰოლივუდის სტანდარტები და განწყობები, იწყებს ბიოგრაფიული ფილმის გადაღებას სახელწოდებით „მარია“. ცნობილი ჟურნალი Variety წერს, რომ „რეჟისორი გააცოცხლებს მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი საოპერო მომღერლის, მარია კალასის პარიზული ცხოვრების მღელვარე და დრამატულ ეპიზოდებს, სადაც ის 1977 წელს, 53 წლის ასაკში გარდაიცვალა“.
„წყვეტილი ფიგურები“ 2018 წლიდან წარმატებით მოგზაურობს მსოფლიოს სხვადასხვა სცენაზე: ფრანკფურტში, მონრეალში, ტოკიოში, სან-ფრანცისკოში, ბარსელონაში. ასე რომ, თბილისის საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალი, რომელიც ომის ქარცეცხლში შობილი „სიკვდილის როკვიდან“ დაიწყო, უახლესი ტექნოლოგიით აღჭურვილი და ამავე დროს პოეზიით შთაგონებული იაპონური პერფორმანსით დასრულდა.
საერთოდ, ანიმაციური თუ მექანიკური თოჯინების შემოყვანას სცენაზე და შემდეგ მათი გაცოცხლებას, ბევრ კლასიკურ წარმოდგენაში, ოპერაში თუ ბალეტში ვხვდებით. მაგალითად, შეგვიძლია გავიხენოთ ბალეტები „კოპელია“, „პეტრუშკა“ და ოფენბახის ოპერა „ჰოფმანის ზღაპრები“. ნებისმიერ შემთხვევაში, თოჯინების გაადამიანურება სცენაზე მაინც უცნაური,ზოგჯერ შემაშფოთებელი და ზოგჯერ სიურრეალისტურია.
თბილისის საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალის ყველაზე მძაფრი და ანტიმილიტარისტული გზავნილი უკრაინული დასის, „დახ დოთერსისა“ და ნორმანდიის ნაციონალური თეატრის კოპროდუქციას - „სიკვდილის როკვას“ უკავშირდება.
როგორც ყოველთვის, დემნა ახლაც მზად არის ახალი თავგადასავლებისა და მოულოდნელი ტრიუკებისთვის. მისმა „გაშიფრულმა“ შეტყობინებებმა გარკვეული გავლენა მოახდინა წარსულ კოლექციაზეც (2022 წლის ზამთრის ჩვენებაზე გატეხილი iPhone 6-ით დაწყებული, ყალბი ფულითა და ასაფრენი ბილიკის გამოჩენით დამთავრებული) და მომავალზეც.
აღსანიშნავია, რომ გასული საუკუნის 80-წლებში ბენჟამენ ბრიტენის „ომის რეკვიემით“ ცნობილი ბრიტანელი კინორეჟისორი, დერეკ ჯარმენი დაინტერესდა, რომელმაც 92-წუთიანი ფილმი გადაიღო. პროდიუსერის მოთხოვნით ფილმში გამოყენებულია 1963 წელს, სტუდია Deca Records-ის მიერ ჩაწერილი „ომის რეკვიემის“ სტერეო-ვერსია, ყოვბელგვარი გარეშე თუ ხმოვანი ეფექტების გარეშე.
2022 წელს თბილისის საერთაშორისო ფესტივალი (სულ 35 სპექტაკლი, პრემიერა და სპეციალური ჩვენება გაიმართება), გარკვეულწილად, პოსტპანდემიური ტკივილებისა თუ ტრავმების შესახებ რეფლექსიაა. ფესტივალი პირველ რიგში, თემურ ჩხეიძის ხსოვნას ეძღვნება, რომლის მრავალფეროვანი შემოქმედება მომავალში იმედია, არაერთი ქართველი რეჟისორის, დრამატურგისა თუ სცენოგრაფის შთაგონების წყარო გახდება.
გამოფენა 29 აგვისტოს, „აჭარის მუზეუმის“, ძმები ალფრედ და ლუდვიგ ნობელების სახელობის ტექნოლოგიურ მუზეუმში“ გაიხსნა და ნობელის პრემიის იმ 15 ლაურეატის ცხოვრების ეპიზოდებს და დოკუმენტურ მასალებს წარმოგვიდგენს, რომლებიც საქართველოსთან არიან დაკავშირებულნი; ან ოდესღაც იმყოფებოდნენ საქართველოში. მათ შორის განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ ბერტა ფონ ზუტნერი - ნობელის პრემიის ლაურეატი მშვიდობის დარგში.
დომინგოსთან დაკავშირებით იხსენებენ ჯერ კიდევ 2019 წლის შემოდგომაზე დაწყებულ სკანდალს, როდესაც ოცზე მეტმა ქალმა საჯაროდ განაცხადა სექსუალური შევიწროების შესახებ.
ფრანგი ფოტოგრაფის ნატალი ტუფენკჯიანის ობიექტივმა ცნობილი ქართველი ქალების პორტრეტები ლამის საიმიჯო ელვარებით წარმოაჩინა.
შეიძლება ითქვას, რომ მარო მაყაშვილის შესახებ შექმნილი მუსიკალური მონოდრამით საქართველომ კიდევ ერთხელ შეახსენა ევროპას ეროვნული გმირი-ქალის შესახებ, რომელიც 1921 წლის რუსულ ოკუპაციას ემსხვერპლა და რომელიც ოცნებობდა სწორედ ევროპაში მოგზაურობაზე, პარიზში სწავლასა და დამოუკიდებელ ქვეყანაში ცხოვრებაზე...
ომის მსხვერპლთა მიმართ სოლიდარობის კიდევ ერთი ჟესტია ომის პერიოდში შექმნილი „უკრაინის თავისუფლების ორკესტრის“ დიდი საქველმოქმედო-საგასტროლო ტურნე, რომელიც 28 ივლისს ვარშავაში დაიწყო და 20 აგვისტოს ამერიკაში დასრულდება
სხვათა შორის, „ორფეოსოსი ჯოჯოხეთში ეშვება“ - ტენესი უილიამსის კიდევ ერთი ცნობილი პიესის სათაურია, რომელიც ირაკლი გურგენიძის სპექტაკლს არანაკლებ უხდება.
ადამიანის სხეულს ყველაფრის გამოხატვა შეუძლია, მთავარია საით მიემართება მისი მოძრაობის ვექტორი.
შექსპირის სონეტები რომ ჯერ კიდევ ამოუცნობი, შეუცნობელი და მოუხელთებელი გრძნობების სამყარო და „ფიზიკური თეატრისათვის“ ისეთივე მდიდარი საბადოა, როგორც დრამატული თეატრისათვის, ამის შესახებ კიდევ ერთხელ შეგვახსენა „მოძრაობის თეატრმა“.
როდესაც სპექტაკლის მეორე, ინტერაქციულ ნაწილში აზდაკი ერთ-ერთ მაყურებელს პირდაპირ სოციალური მესიჯით მიმართავს - „დაიფიცე ნეტარხსენებული ნოამ ჩომსკის ხატზე“, სრულიად გასაგები ხდება რატომ იწვევს გაუგებრობა-დაბნეულობას ეს ანტი-მედეას შესახებ დაწერილი ტექსტი.
15 ივნისს დუბლინში, ჯეიმს ჯოისის ცენტრში, BLOOMSDAY FILM FESTIVAL-ის პროგრამის ფარგლებში, წარმატებით უჩვენეს ქორეოგრაფ მარიამ ალექსიძისა და ფილოლოგიის დოქტორის, შექსპირის შემოქმედების მკვლევრის, დავით მაზიაშვილის ფილმი-ბალეტი - „ლუჩიას ოთახი“. კინოფესტივალი სპეციფიკურია, რადგან იქ ჯეიმს ჯოისის ნაწარმოებების მიხედვით გადაღებულ ან მისი შემოქმედებით ინსპირირებულ ფილმებს უჩვენებენ.
პარადოქსია, მაგრამ სწორედ ეს მწვანე განათება ფინალში არა სიმშვიდესა და მიუღწეველ ჰარმონიასთან ასოცირდება (რაც პირველ რიგში, მწვანე ფერს უკავშირდება), არამედ შინაგან შფოთვასა და აკრძალვას. ამიტომაც მაყურებლისათვის სპექტაკლში მწვანე უფრო წარსულისა და ცოდვების ამკრძალავი ფერია, რომელიც სინამდვილეში „შავი ფრინველის“ მარწუხებს წარმოაჩენს.
ის, რომ თაბორის „გოლდბერგის ვარიაციებში“ თეატრის შექმნა ასევე შემოქმედებით აქტად გვევლინება, აახლოებს ამ მასალას ჩვენს დროსთან. ეს კი ძალიან ახლოსაა იმასთან, რისი მიღწევაც თავაძეს ყოველთვის სურს - იმ ენისა და ფორმების პოვნა, რაც ერთი შეხედვით გამოუთქმელად და წარმოუდგენლად გამოიყურება... მითუმეტეს ახლა, წარმოუდგენლად ექსტრემალურ პირობებსა და დროში.
თანამედროვე ხელოვნების მრავალფუნქციური სივრცე „მაუდი“, რომელიც ყოფილი მაუდკამვოლის კომბინატის ტერიტორიაზე, წერეთლის პროსპექტზე მდებარეობს, სწორედ ამ უნიკალური მხატვრის, ფრიდონ ნიჟარაძის რეტროსპექტულ გამოფენას გვთავაზობს. ნამუშევრები (დაახლოებით 60) მისივე სახლმუზეუმიდან, უშგულიდან არის ჩამოტანილი და 3 ივნისამდე, „მაუდის“ საგამოფენო დარბაზში იქნება წარმოდგენილი.
როდესაც აპრილში თბილისის კამერულ თეატრში ბეკეტის „ბედნიერი დღეები“ დაიდგა, მსოფლიო ახალი გამოღვიძებული იყო პანდემიის დამღლელი ლეთარგიისგან. შესაბამისად, მაყურებელიც რაღაც უდროოდ შეწყვეტილი დროის შემდეგ თუ სიახლის მოლოდინში თამამად ჩავიდა კოტე აფხაზის ქუჩაზე მდებარე პატარა, კამერულ თეატრ-სარდაფში, რომელიც დაახლოებით 70-80 კაცს იტევს.
დიდი დროს უთმობდა პიანისტთა მომავალ თაობის აღზრდასაც. 1991 წელს იგი დაინიშნა პროფესორად ინდიანას უნივერსიტეტის სამხრეთ ბენდში და შექმნა სასწავლო გარემო, რომელიც გამორჩეულია თავისი უნიკალური პედაგოგიური კონცეფციით. ლექსო თორაძის საფორტეპიანო სტუდიის წევრები მაღალი კლასის პიანისტებად ჩამოყალიბდნენ, რომელმაც საერთაშორისო დონეზე კრიტიკოსების დიდი მოწონება დაიმსახურეს.
ვიზუალური ხელოვნების ენით და მზერით დანახული ისტორია 27 აპრილიდან 22 მაისამდე გარკვეულად, განფენილი და წარმოდგენილი იქნება დიმიტრი შევარდნაძის სახელობის ეროვნულ გალერეაში. გამოფენა სახელწოდებით “XX და XXI საუკუნეების ქართული ხელოვნება კერძო კოლექციებიდან“, თანამედროვე ქართული ხელოვნების ერთგვარ სუბიექტურ და კურატორულ ვერსიას წარმოგვიდგენს.
სალომე ჯაშის დოკუმენტური და მრავალგანზომილებიანი თხრობის სტილი ითავსებს როგორც ძირითადი, ანუ პირველი პლანის, ისე მეორადი, „პერიფერიული ხატების“ მშვიდ, მაგრამ აუცილებელ ერთობლიობას.
ალენ დელონისა და ჟან-პოლ ბელმონდოსგან განსხვავებით, მიშელ ბუკეს „ჩვეულებრივი გარეგნობა“, მაგრამ უჩვეულო, ეკონომიური არტისტიზმი და ნახევარტონებით გამორჩეული ირონია ლამის იდეალურად მოერგო საშუალო კლასისის მამაკაცის იმიჯს.
რაც შეეხება მეორე უდიდეს ვარსკვლავს, მეცო-სოპრანო ჯოის დიდონატოს, მან გასულ სეზონში ტრიუმფით შეასრულა აგრიპინას პარტია ჰენდელის ამავე სახელწოდების ოპერაში და პუბლიკა ცხადია, დიდი ინტერესით ელის ვირჯინია ვულფის პარტიაშიც.
„იძულებუილი ვარ დავტოვო რუსეთი. ძალიან ვწუხვარ და განადგურებულ ვარ…. ერთ დღეში ჩვენ~ მომავალი წაგვართვეს. ჩვენი სიცოცხლე წაგვართვეს, ჩვენი მშობლები და მეგობრები წაგვართვეს.
გარდა ამისა, მის საკუთრებაშია შენობები და სავაჭრო ცენტრები ფლორენციასა და ვენეციაში. ამის შესახებ ცნობილი იტალიური გამოცემა „კორიერე დელა სერა“ საკმაოდ ვრცელ მიმოხილვას აქვეყნებს.
ფილმი მაინც ემოციურ, ღრმა და გულწრფელ შთაბეჭდილებას ტოვებს, ნატალია ვოროჟბიტას ამ პიესის დადგმას კი ნამდვილად ვისურვებდი ქართულ სცენებზე.
დიდი ხნის განმავლობაში ის კრემლთან დაახლოებული პერსონაა; „კრემლის საოპერო დესანტი დასავლეთში“ (როგორც ერთ-ერთმა კრიტიკოსმა დაწერა), რომელიც მეუღლესთან ერთად, არასოდეს უარყოფდა ახლო კავშირებს ვლადიმერ პუტინთან.
ვალერი გერგიევი დიდი ხანია ღიად უჭერს მხარს პუტინს და ამის კარგი მაგალითი იყო მისი რეაქცია 2014 წელს, როდესაც რუსეთი უკრაინის ქალაქებში - დონეცკსა და ლუგანსკში შეიჭრა. მოგვიანებით, მან მიიღო რუსეთის პრეზიდენტის სპეციალური პრიზიც. გერგიევი ასევე პუტინის სარეკლამო ვიდეო კამპანიაშიც მონაწილეობდა.
„ბედნიერი მაშინ ვარ, როდესაც ჩემი მხატვრობის საშუალებით თეატრში მოსული მაყურებელი იგრძნობს, თუ როგორ გარდაიქმნება მუსიკა ხილულ სცენურ ხელოვნებად“ - ეს ფრაზა გამორჩეულ ხელოვანს, ბრწყინვალე მხატვარს, სცენოგრაფსა და კოსტიუმების შემქმნელს - სოლიკო ვირსალაძეს ეკუთვნის.
მღელვარე, სანახაობრივი და შესანიშნავია „პირველი მაისის“ ეპიზოდი თავისი ვერბალური თუ არავერბალური შრეებით, ტემპითაც და ქორეო-დრამატული ფანტაზიით.
ბოლო დღეებია ვნებათაღელვა არ წყდება მსოფლიოს ნომერ პირველი ჩოგბურთელის, Australian Open-ის 9-გზის გამარჯვებულის, ნოვაკ ჯოკოვიჩის ირგვლივ. არავაქცინირებული სერბი ჩოგბურთელი ავსტრალიის ღია პირველობაში მონაწილეობის მისაღებად შეუშვეს ქვეყანაში, თუმცა 5 იანვარს, მელბურნის აეროპორტში ჩასულ ნოვაკს და მის გუნდს სასაზღვრო სამსახურმა ვიზა გააუქმა.
ექსცენტრული მოგზაურის“ ეგზისტენციური თავგადასავალი: მხატვარ ტატო ახალკაციშვილის გამოფენა დიმიტრი შევარდნაძის სახელობის ეროვნულ გალერეაში.