საარჩევნო კომპასი-საქართველო
ავტორები: გიორგი პაპავა
ლევან თევდორაძე[1]
რამდენიმე დღეში საქართველოს მოსახლეობა ისტორიულ, დიდწილად პროპორციულ საპარლამენტო არჩევნებში მიიღებს მონაწილეობას. საარჩევნო სუბიექტად ათეულობით პარტია დარეგისტრირდა. რამდენად ემთხვევა მათი ხედვები თქვენსას საჯარო პოლიტიკის სხვადასხვა მნიშვნელოვანი მიმართულების მიხედვით? ამ კითხვაზე დეტალური პასუხი “საარჩევნო კომპასი საქართველოს” (https://kompasi.partiebi.ge) ციფრულ პლატფორმაზე შეგიძლიათ მიიღოთ.
საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის (IRI) უახლესი საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის მიხედვით, მოსახლეობის 72 პროცენტისთვის პარტიების წინასაარჩევნო პროგრამებში ყველაზე მნიშვნელოვანი ორი კომპონენტიდან ერთ-ერთი საარჩევნო სუბიექტების ეკონომიკური ხედვაა. პარტიების ეკონომიკური პოლიტიკით მსგავსი დაინტერესება არსებითად ზრდის ქართული ელექტორატის ამ მიმართულებით ინფორმირების მნიშვნელობას. მოცემულ სტატიაში, “საარჩევნო კომპასი საქართველოზე” დაყრდნობით, სწორედ ქართული პარტიების ეკონომიკურ პლატფორმებს მიმოვიხილავთ და წარმოგიდგენთ რამდენად მემარჯვენე თუ მემარცხენე ხედვებს გვთავაზობენ ისინი.
საარჩევნო კომპასი პარტიების დამოკიდებულებებს ეკონომიკის განვითარებასთან დაკავშირებით პოლიტიკური საკითხების სამი თემატური ჯგუფის მიხედვით განსაზღვრავს. ეს ჯგუფებია:
- ჯანდაცვა და განათლება – აერთიანებს პარტიების მოსაზრებებს ჯანდაცვისა და განათლების მიწოდებაზე, მედიკამენტების ფასების რეგულირებასა და პრივატიზაციის საკითხებზე.
- შრომის ბაზარი – მოიცავს სახელმწიფოს როლს მოქალაქეთა დასაქმების უზრუნველყოფაში, მინიმალური სახელფასო ზღვრის დაწესების მიზანშეწონილობისა და დაგროვებითი საპენსიო სისტემის საკითხებს.
- გადასახადები – ფარავს საგადასახადო სისტემის სტრუქტურას.
საარჩევნო კომპასის ფარგლებში შერჩეულმა საარჩევნო სუბიექტებმა ეკონომიკური პოლიტიკის ზემოთხსენებულ მიმართულებებთან დაკავშირებულ სხვადასხვა შეკითხვაზე თავიანთი პოზიცია პასუხის ხუთი შესაძლო ვერსიის[2] მიხედვით დააფიქსირეს. მათი პასუხების თანახმად, ქართული პოლიტიკური პარტიების ხუთი იდეოლოგიური კატეგორია გამოიკვეთა:
- მემარჯვენე პარტიები, რომლებიც ბაზრის თავისუფლებას ემხრობიან და, მაგალითად, ჯანდაცვის ინფრასტრუქტურის (საავადმყოფოები, ამბულატორიები) პრივატიზებას უჭერენ მხარს (#2 ევროპული საქართველო – მოძრაობა თავისუფლებისთვის; #36 პოლიტიკური გაერთიანება გირჩი);
- მემარჯვენე ცენტრისტი პარტიები, რომლებიც ეკონომიკაში სახელმწიფოს ჩარევას დიდწილად ასევე არ იზიარებენ, თუმცა, მაგალითად, მიიჩნევენ, რომ აუცილებელია დადგინდეს მინიმალური სახელფასო ზღვარი ან სახელმწიფომ მონაწილეობა მიიღოს ყოველი მოქალაქის დასაქმებაში (#5 ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა – გაერთიანებული ოპოზიცია ძალა ერთობაშია; #24 მოქალაქეები)
- ცენტრისტი პარტიები დაბალანსებულად იზიარებენ მემარჯვენე და მემარცხენე შეხედულებებს (#3 ერთიანი საქართველო – დემოკრატიული მოძრაობა; #21 თავისუფალი საქართველო; #27 სტრატეგია აღმაშენებელი; #47 საქართველოს კონსერვატიული პარტია; #56 ლელო,)
- მემარცხენე ცენტრისტი პარტიები, რომლებიც ეკონომიკაში სახელმწიფოს ჩარევას მეტწილად მხარს უჭერენ, თუმცა, მაგალითად, არ ემხრობიან სიმდიდრის (პროგრესული) გადასახადის შემოღებას საქართველოში ან ეწინააღმდეგებიან ჯანდაცვის ინფრასტრუქტურის პრივატიზებას (#10 საქართველოს ლეიბორისტული პარტია; #25 თავისუფალი დემოკრატები; #41 ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო)
- მემარცხენე პარტიები, რომლებიც, ბაზრის თავისუფლების იდეას არ იზიარებენ და, მაგალითად, მიიჩნევენ, რომ იმპორტულ პროდუქციაზე შეზღუდვები უნდა დაწესდეს (#8 საქართველოს პატრიოტთა ალიანსი; #26 პარტია სამართლიანობისთვის; #19 ჩვენი საქართველო – სოლიდარობის ალიანსი; #46 სოციალ–დემოკრატები საქართველოს განვითარებისთვის)
ქვემოთ მოცემული ცხრილი ასახავს თუ რომელ იდეოლოგიურ ჯგუფს მიეკუთვნება კონკრეტული პარტია ეკონომიკის კონკრეტულ მიმართულებებზე მათი პოზიციებისა და საერთო ეკონომიკური პლატფორმის მიხედვით.
ცხრილი 1: პარტიების იდეოლოგიური ჯგუფები ეკონომიკური თემატიკის შესაბამისად.
შენიშვნა: ცხრილში მოცემულია საარჩევნო სუბიექტები მათთვის მინიჭებული საარჩევნო ნომრების მიხედვით (პარტიებისა და მათი საარჩევნო ნომრების მიმართებას სტატიის ზემოთა ბლოკი ასახავს, სრული სია ასევე მოცემული ცესკო-ს ვებგვერდზე – https://cesko.ge/geo/list/show/120858-registrirebuli-partiuli-siebi) .
წყარო: “საარჩევნო კომპასი საქართველო” – https://kompasi.partiebi.ge
მოცემული იდეოლოგიური განაწილება გვიჩვენებს, რომ ქართულ პოლიტიკურ რუკაზე ყველაზე უხვად ცენტრისტი, ხოლო ყველაზე იშვიათად გამოკვეთილი მემარჯვენე ეკონომიკური ხედვის მქონე პარტიები გვხვდება.
მონაცემების დეტალური ანალიზის შედეგად დამატებით გამოიკვეთა, რომ პოლიტიკური პარტიები ეკონომიკური საკითხებიდან ჯანდაცვისა და განათლების პოლიტიკასთან მიმართებით ყველაზე მეტად აფიქსირებენ მემარცხენე ხედვებს, ნაკლებად მემარცხენე დამოკიდებულება აქვთ გადასახადებთან დაკავშირებით, ხოლო შრომის ბაზრის მოწყობაზე საერთო განწყობა მეტწილად ცენტრისტულია.
მნიშვნელოვანია, რომ ზემოთ მოცემული იდეოლოგიური განაწილება საარჩევნო კომპასში დასმულ ეკონომიკურ საკითხებზე პარტიების საშუალო პოზიციას გვიჩვენებს. შესაბამისად, მასში ასახული არ არის, რამდენად მკაფიოდ მიჰყვებიან საარჩევნო სუბიექტები კონკრეტულ იდეოლოგიას სხვადასხვა შინაარსის ეკონომიკურ საკითხებზე. ჩვენ მიერ შედგენილი იდეოლოგიური თანმიმდევრულობის ინდექსი სწორედ ამ ინფორმაციას აწვდის ამომრჩეველს. ინდექსის მნიშვნელობა 0-დან 2-მდე იცვლება, მაქსიმალური მნიშვნელობა, 2, იდეოლოგიურად ყველაზე თანმიმდევრულ პარტიას შეესაბამება, რომელიც ყველა საკითხზე ერთსა და იმავე იდეოლოგიურ დამოკიდებულებას აფიქსირებს.
ცხრილი 2: პარტიების იდოლოგიური თანმიმდევრულობის ინდექსი
| საარჩევნო სუბიექტები | იდეოლოგიური თანმიმდევრულობის ინდექსი (2-0) |
| #36 – გირჩი | 2 |
| #2 – ევროპული საქართველო | 1.6 |
| #46 – სოციალ-დემოკრატები | 1.6 |
| #26 – პარტია სამართლიანობისთვის | 1.5 |
| #19 – სოლიდარობის ალიანსი | 1.3 |
| #24 – მოქალაქეები | 0.9 |
| #10 – ლეიბორისტული პარტია | 0.9 |
| #8 – პატრიოტთა ალიანსი | 0.8 |
| #41 – ქართული ოცნება | 0.7 |
| #5 – გაერთიანებული ოპოზიცია – ძალა ერთობაშია | 0.7 |
| #47 – კონსერვატიული პარტია | 0.7 |
| #25 – თავისუფალი დემოკრატები | 0.5 |
| #56 – ლელო | 0.5 |
| #3 – ერთიანი საქართველო | 0.3 |
| #27 – სტრატეგია აღმაშენებელი | 0.3 |
| #21 – თავისუფალი საქართველო | 0 |
წყარო: ავტორების გამოთვლა (“საარჩევნო კომპასი საქართველო”)
როგორც მოსალოდნელი იყო, გამოკვეთილად მემარჯვენე და მემარცხენე საარჩევნო სუბიექტები მათ ზოგად ეკონომიკურ იდეოლოგიას მკაფიოდ მიყვებიან (მაგალითად, #36-გირჩი, #2-ევროპული საქართველო და #46-სოციალ-დემოკრატები), ხოლო ცენტრთან ახლოს მდებარე პოლიტიკური პარტიების ნაწილი იდეოლოგიურ პოზიციას ეკონომიკური პოლიტიკის სხვადასხვა საკითხის შესაბამისად ცვლის (მაგალითად, #21-თავისუფალი საქართველო, #27-სტრატეგია აღმაშენებელი, #3-ერთიანი საქართველო).
31 ოქტომბერს ელექტორატის გათვიცნობიერებულმა არჩევანმა ქართული დემოკრატიის ხარისხი და ქვეყნის მომავალი ხელისუფლების ამომრჩევლის წინაშე პასუხისმგებლობა მნიშვნელოვნად უნდა გაზარდოს. ინფორმირებული გადაწყვეტილების მისაღებად “საარჩევნო კომპასი საქართველოს” ციფრული პლატფორმა (https://kompasi.partiebi.ge) დაგეხმარებათ, რომელშიც, სხვა მნიშვნელოვან საკითხებთან ერთად, ქართული პარტიების ეკონომიკური ხედვების შესახებ დეტალური ინფორმაციაა მოცემული.
[1] გიორგი პაპავა – წამყვანი ეკონომისტი, ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი, აკადემიური და კოდირების გუნდის ხელმძღვანელი.
ლევან თევდორაძე – მკვლევარი, ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი
[2] სრულად ვეთანხმები; ნაწილობრივ ვეთანხმები; ნეიტრალური პოზიცია; ნაწილობრივ არ ვეთანხმები; სრულად არ ვეთანხმები
____________________
სტატია მომზადდა პროექტის“საარჩევნო კომპასი საქართველოს“ https://kompasi.partiebi.ge ფარგლებში, რომელიც არის უპარტიო, ელექტრონული საშუალება და მომხმარებელს აწვდის ინფორმაციას პოლიტიკური პარტიების პოზიციებზე და დაეხმარება იმის აღმოჩენაში, თუ რომელი პარტიის ხედვები და პრიორიტეტები დგას ყველაზე ახლოს მასთან.
პროექტის კვლევითი კომპონენტები ხორციელდება CRRC Georgia-ს, საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტისა (GIP) და თსუ-ს ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის (ISET) მკვლევარების მიერ. პროექტი მხარდაჭერილია აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID), გერმანული პოლიტიკური ფონდებისა და ჰოლანდიის სამეფოს მიერ და ხორციელდება შემდეგი ორგანიზაციების მიერ: აღმოსავლეთ ევროპის ცენტრი მრავალპარტიული დემოკრატიისთვის (EECMD), ფრიდრიხ ებერტის ფონდი (FES), ფრიდრიხ ნაუმანის ფონდი თავისუფლებისთვის, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდი, კონრად ადენაუერის ფონდი (KAS) და საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი (IRI). ). მეთოდოლოგიურ ექსპერტიზას და ტექნოლოგიურ უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს ამსტერდამის თავისუფალი (ვრიეს) უნივერსიტეტში დაფუძნებული ნიდერლანდური კომპანია “Kieskompas”, რომელიც მუშაობს ამსტერდამის თავისუფალი უნივერსიტეტის ბაზაზე.
