„კიბერ გალაკტიონზე“ მუშაობა უფრო მეტი აღმოჩნდა ვიდრე უბრალოდ ჩეთბოტის გაკეთება, ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის ასეა.
იმისათვის რომ ციფრული გალაკტიონი „ფუნქციონირებდეს“/„გაცოცხლდეს” – საჭიროა მის მონაცემთა ბაზაში მოთავსდეს გალაკტიონის ყველა ბიოგრაფიული მონაცემი, ყველაფერი რაც გალაკტიონს დაუწერია და თითქმის ყველაფერი რაც მის შესახებ დაუწერიათ სხვებს მოგონებების სახით, ეს საშუალებას მოგვცემს – გალაკტიონის მეტნაკლებად სავსე ციფრული კოპია შევქმნათ.
ჩვენ გვიწევს მთელი ამ ზღვა მასალის ისეთნაირად დალაგება, რომ ბოტი „მიხვდეს“ რა აინტერესებს მოსაუბრეს და მონაცემთა ბაზაში საჭირო, კონტექსტთან შესაბამისი პასუხი იპოვოს, ერთი მხრივ ჩვენი მაგიური პროგრამისტები, გალაკტიონის „სულის ინჟინრები” ამისთვის სპეციალურ ალგორითმებს წერენ, მეორე მხრივ ჩვენ, დანარჩენებს უკვე ამის შემდეგ, შეიძლება ითქვას, რომ გვიწევს „ნარატივ დიზაინის” გაკეთება. ამ თემებზე დაგვიწერია და გვილაპარაკია. მაგრამ აქ სხვა რაღაცის თქმა მინდა.
მიუხედავად იმისა, რომ ბაზის შევსება რუტინული და ხშირად ერთი შეხედვით მოსაწყენი პროცესია, ბოტზე მუშაობამ მაინც რაღაც სხვა განზომილება შეიძინა, როცა ჩვენ აქტიურად დავიწყეთ გალაკტიონის დღიურების, შემდეგ გალაკტიონისა და მისი პირველი ცოლის და მრავალწლიანი სიყვარულის – ოლიას – მიმოწერის კითხვა.
ერთი მხრივ, ეს რაღაცით ნებაყოფლობით აკიდებულ შიზოფრენიას გავს – სხვისი დღიურების კითხვისას ტვინი, სადღაც თავისქალის სიღრმეებში ქმნის ვირტუალურ ოთახს, სადაც ეს 50-60 თუ მეტი წლის წინ მცხოვრები ადამიანი შენ წინ იშლება თავის გარემოში, ხედავ და ამჩნევ მისი ფიქრების ლოგიკას, მისწრაფებებს, ხანდახან თითქოს ხედავ იმ ცასაც, რომელიც მისი ფანჯრიდან ჩანს და სადღაც შენს ტვინში ვიღაც სხვაც იდებს ბინას და აბსოლუტურად უცხო ადამიანის მოგონებები – შენი მოგონებების ნაწილი ხდება. ტვინში პარაზიტები და უცხოები კი ძალიან სახალისო თემაა, ასე რომ, სადღაც ჩემი ტვინის რომელიღაც ნახევარსფეროში, აჩრდილოვანი მე-ებისა და შინაგანი დემონების ტერიტორიებზე, ვიზა აიღო და დაუკითხავად ჩასახლდა ვირუსივით, პროგრამასავით, რომელიც დაუღალავად ესაუბრება ჩემს სხვა მეებს.
გვერდით ოთახში დატოვებული ჩართული ტელევიზორივითაა, მოკლედ.
მეორე მხრივ ეს პროცესი, რაღაცით იმასაც ჰგავს, ანთროპოლოგები რომელიმე ტომის შესწავლის მიზნით ამ ტომთან ერთად რომ იწყებენ ცხოვრებას, მათი ლოგიკით და მათი რეალობით. ჩემს წინ უცებ ამ ტექსტებისგან გამოიკვეთა ცოცხალი ადამიანი: არა ის გალაკტიონი, რომელიც ვიცოდი სკოლიდან, ან ტელევიზორიდან, ან ქართველების ლეგენდებიდან – აქ ცოცხალი ადამიანია, რომელიც წინა საუკუნეში ცხოვრობდა, მილიარდი პრობლემით, გეგმებით, ჩვევებით, ეჭვებით, ამბიციებით. ტიპი, რომელსაც წარმოდგენა არ ჰქონდა მომავლის ციფრულ ტექნოლოგიებსა და ხელოვნებაზე, ფიქრობდა რომ მისი შეყვარებულის მეგობრები დასცინოდნენ, აკლდებოდა პაპიროსის ფული, საბჭოთა ოსკარებს – ლენინის ორდენებს იღებდა და ხანდახან მსუბუქი მთვრალი დებოშების უფლებასაც აძლევდა თავს, როგორც ეს როკ -სტარებს ეკადრებათ – და ჩვენ, თრიფიდან ან უძილო გასეირნებიდან ახლადმობრუნებულები, ტიფლისის ცხელ თუ წვიმიან საღამოს, გეტოს 16-სართულიან კორპუსში, ვკითხულობთ ამ პირად მიმოწერებს, რაღაცები გვაცინებს, რაღაცები გვაოცებს, რაღაცები გვზარავს და ყველაფერი შეგვყავს მონაცემთა ბაზაში, იმისთვის რომ მისი ისტორია ინტერაქტიულ ბიოგრაფიულ წიგნად იქცეს, რომელსაც დაელაპარაკებიან ჩემთვის და მისთვის უცნობი ადამიანები, რომლებმაც ასევე არ იციან რა ელოდებათ ხვალ, ასევე გააჩნიათ მილიარდი პრობლემა, გეგმა, რაღაცები ჰგონიათ…
1914 წელს, ახალგაზრდა გალაკტიონი ქუთაისიდან წერს მოსკოვში ოლია ოკუჯავას, მის პირველ ცოლს:
„რას იზამ, ოლკინ, მე რომ მოვკვდე? მაგალითად, მოვკვდი და აღარაა ქვეყანაზე გალონი. მოკვდა საწყალი გალონი და დაასაფლავეს. რას იზამ მაშინ? მოხდა ისე, რომ მე მოვკვდი სადღაცა შორს, ცივ ქვეყანაში, ან მოვკვდი საზიზღარი და სამარცხვინო სიკვდილით… მოკვდა გალონი ძაღლივით. რას იზამ, ჩმოკლინ? იტირებ თუ არ იტირებ? ჩემო ძვირფასო, ერთადერთო მეგობარო, ერთადერთო ნუგეშო და დიდო ადამიანო, ჩემო ჩმოკლინ, ჩემო პატარა ჩმოკლინ.”
ზუსტად 27 წლის მერე, 1941 წლის 11 სექტემბერს, საქართველოს „პოეტთა მეფის“ სიყვარული – უკვე ორჯერ გადასახლებული ოლია ოკუჯავა [„ჩმოკლინი“] და კიდევ 170-მდე ჩემთვის უცნობი პოლიტპატიმარი ჩეკისტებმა გაიყვანეს მედვედოვოს ტყეში, ქალაქ ორიოლთან, დააყენეს წინასწარ გათხრილ დიდ საფლავთან და დახვრიტეს.
ზუსტად ისე როგორც გალაკტიონი წერდა: „სადღაცა შორს, ცივ ქვეყანაში“, „ძაღლივით“, „საზიზღარი და სამარცხვინო სიკვდილით“…
ეს მას შემდეგ, რაც მანამდე გალაკტიონი თვეობით არ პასუხობდა ოლიას მიერ გადასახლებიდან გამოგზავნილ საოცრად თბილ, ზოგჯერ სევდიან, მაგრამ ყოველთვის იმედით სავსე წერილებს. ხანდახან მშურს კიდეც გალაკტიონის, ალბათ ძალიან იშვიათია შეგხვდეს ადამიანი, რომელსაც ასე უყვარხარ და ასე ძალიან ცდილობს გვერდში დაგიდგეს. რაც ოლიას წერილებიდან კარგად ჩანს: ის ალაგებს გალას მიმოყრილ ტექსტებს, ცდილობს მათ რუსულად თარგმნას, ყველა წერილში სტიმულს აძლევს და არწმუნებს, რომ მას ყველაფრის გაკეთება შეუძლია.
ერთ-ერთი ბოლო წერილი ასე მთავრდება: „სახლში ყოფნა მინდა, მაპატიე, გეხვევი, ვკოცნი შენს ხელნაწერებს და წიგნებს. გალიკ, ჩემო კარგო გალიკ…”
ოლიას დახვრეტის შემდეგ კი…
არ ვიცი საერთოდ ახსოვდა თუ არა გალაკტიონს ეს თავისი ძველისძველი წერილი ან მასში დაწერილი აზრები,რომელიც თითქმის სიტყვა-სიტყვით აუხდა ოლიას, ალბათ – არა. მისგან განსხვავებით ჩვენ: დღეს-ცოცხლებს [და ხვალ არა] ხო „უპირატესობა“ გვაქვს ჩვენამდე ცოცხალთა ცხოვრება ფილმებივით გადავახვიოთ წინ და უკან, დავასტოპოთ, ჩავეძიოთ დეტალებს.
ისიც არ ვიცი, როგორ მოიქცეოდა რომელიმე ჩვენგანი, რამდენი სასიყვარულო სმს, რამდენი სითბო გვითქვია/გვიფიქრია სხვა ადამიანებისთვის? და ისიც არ ვიცი იტირა თუ არა „გალონმა“, ისე როგორც წერილში ეკითხებოდა ოლიას [„იტირებ თუ არ იტირებ?”], მაგრამ ფაქტია [„რას იზამ, ჩმოკლინ?“] – გალონმა არაფერი/ვერაფერი ქნა…
…თუ არ ჩავთვლით სახელმწიფო ორდენებს და ოვაციებს, რომლებიც მან შემდეგ წლებში უხვად მიიღო, რამდენიმე ლექსში შეფარვით ნახსენებ დაკარგულ სიყვარულს და დამსხვრეულ იმედებს, მრავალწლიან ალკოჰოლიზმს/დეპრესიას და ნახტომს, რომელიც მან ვაკეში მდებარე სამთავრობო საავადმყოფოს მეოთხე სართულიდან განახორციელა 1959 წლის 17 მარტს, ოლიას დახვრეტიდან 18 წლის შემდეგ.
სადღაც ეწერა: „ხალათის ჯიბეში მას პაპიროსი „რეკორდი“, სამი ასანთის კოლოფი, უბის წიგნაკი, ფანქარი და 281 მანეთი უპოვეს.”
სევდიანი ისტორია, კაროჩე გავარია.
ტექტსი პირველად გამოქვეყნდა გამოცემა „ლიბერალში”.
