ორგანიზაცია „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ (PHR) დახმარებით, 14 წლის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლემ, ნინი მაისურაძემ განათლების სამინისტროს დავა მოუგო.
თბილისის სააპელაციო სასამართლომ 14 თებერვალს განათლების სამინისტროს მხრიდან ნინი მაისურაძის მიმართ შშმ ნიშნით დისკრიმინაცია დაადგინა და სამინისტროს მორალური ზიანის ანაზღაურება დაეკისრა.
გთავაზობთ ნინი მაისურაძის ამბავს, რომელიც PHR-მა გამოაქვეყნა:
ნინი მაისურაძე ეტლით მოსარგებლე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე გოგოა და დედასთან ერთად ქალაქ თელავში ცხოვრობს.
2009 წლიდან ნინიმ თელავის მე-9 საჯარო სკოლაში დაიწყო სწავლა. 2015 წლამდე მას ეტლი არ ჰქონდა და დედას ხელში აყვანილი დაჰყავდა სკოლაში.
2017 წელს სარეაბილიტაციო სამუშაოების გამო, სკოლა გადავიდა ახალ შენობაში, რომელიც ნინის სახლიდან შორს მდებარეობდა. სკოლამ მოსწავლეების გადასაყვანად სატრანსპორტო მომსახურების სერვისი შექმნა, თუმცა სატრანსპორტო სერვისის შერჩევისას სამინისტრომ და სკოლამ ნინის საჭიროებები არ გაითვალისწინა და ტრანსპორტი მისი ეტლისთვის შეუსაბამო აღმოჩნდა.
ნინი სკოლის გარეშე დარჩა. ტრანსპორტის არქონის გამო, ნინის დედა იძულებული გახდა, დასთანხმებოდა ბავშვის ჩართვას შინ სწავლის პროგრამაში, თუმცა მალევე აღმოაჩინა, რომ იძულებითი შინ სწავლება ნინისთვის მთელი წელი სკოლიდან გარიყვისა და მეგობრების გარეშე დარჩენის ტოლფასი იყო.
14 წლის ნინიმ და დედამ სკოლაში დასაბრუნებლად სამართლებრივი ბრძოლა დაიწყეს. ადაპტირებული ტრანსპორტის გამოყოფის მოთხოვნით, ნინის დედა წერილებს წერდა სკოლას და განათლებისა სამინისტროს, თუმცა უშედეგოდ.
საქმეში არასამთავრობო ორგანიზაცია „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის – PHR”, ჩაერთო და ნინის შეზღუდული შესაძლებლობის ნიშნით დისკრიმინაციის დადგენის მოთხოვნით, თელავის რაიონულ სასამართლოს მიმართა.
ნინი და PHR სასამართლო პროცესებზე ერთად ამტკიცებდნენ, რომ:
- სახელმწიფო უწყებებს თანასწორობის უფლების დაცვის ვალდებულება აქვთ;
- სკოლა და განათლების სამინისტრო, ვალდებულნი იყვნენ, ნინისთვის სკოლაში სწავლა, სხვა ბავშვების თანასწორად, ანუ მისაწვდომი ტრანსპორტის გამოყოფის გზით უზრუნველეყოთ;
- შინ სწავლების პროგრამაში ნინის ჩართვა მოხდა კანონის დარღვევით, რადგან, კანონის მიხედვით, შინ სწავლება მხოლოდ ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების შემთხვევაში ირთვება, რასაც ნინის შემთხვევაში ადგილი არ ჰქონია;
- საქმე გვქონდა ნინის კონსტიტუციური უფლების, თანასწორობის უფლების დარღვევასთან.
ნინი თავად გამოდიოდა სასამართლო პროცესებზე და აქტიურად იცავდა თავის და სხვა ბავშვების უფლებებს (ნინის არგუმენტებს პროცესზე ვაქვეყნებთ ნინის თანხმობით).
თელავის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება:
სამწუხაროდ, თელავის რაიონულმა სასამართლომ 2021 წლის 19 ნოემბრის გადაწყვეტილებით, ნინო მაისურაძის სარჩელი არ დააკმაყოფილა (მოსამართლე გრიგოლ ვატიტაძე):
თელავის სასამართლოს განმარტებით:
- სკოლის მოსწავლის ტრანსპორტით უზრუნველყოფა არ წარმოადგენს დაწესებულების ვალდებულებას. თუ სკოლას გააჩნია შესაბამისი რესურსი მხოლოდ ამ შემთხვევაშია იგი უფლებამოსილი და არა ვალდებული, უზრუნველყოს მოსწავლეები შესაბამისი სერვისით;
- ტრანსპორტის ტენდერის გამოცხადების დროს სკოლა ვალდებული არ იყო, გაეთვალისწინებინა მოსწავლის საჭიროება ა.შ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება:
ნინიმ და PHR-მა თელავის სასამართლოს გადაწყვეტილება, თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა.
მიუხედავად სიშორისა, ნინი ყველა სასამართლო პროცესზე ან უშუალოდ ჩამოდიოდა, ან ტელეფონის საშუალებით ესწრებოდა და მონაწილეობდა. ნინი აქტიურად მიმართავდა მოსამართლეებს და უხსნიდა, რას განიცდიდა, როდესაც შეზღუდული შესაძლებლობის გამო, მას სკოლაში სიარული აღარ შეეძლო. მოსამართლეები, ნინის ყველა პროცესის განმავლობაში ყურადღებით უსმენდნენ და, ფაქტობრივად, არ აწყვეტინებდნენ.
თბილისის სააპელაციო სასამართლომ 2023 წლის 14 თებერვალს ახალი გადაწყვეტილება გამოიტანა და თელავის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებისგან განსხვავებით დაადგინა შშმ ნიშნით დისკრიმინაცია, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მხრიდან. სამინისტროს მორალური ზიანის ანაზღაურება დააკისრა. (ადმინისტრაციული კოლეგია: მოსამართლე მარიამ ცისკაძე, მოსამართლე შოთა გეწაძე, მოსამართლე ინგა კვაჭანტირაძე).
გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ, ნინის პირველი სიტყვები იყო:
„დავმუნჯდი, ისეთი ბედნიერი ვარ. ვერ ვსაუბრობ“.
PHR აგრძელებს ბავშვების, ქალების და შშმ პირების უფლებების დაცვას.
პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR), აღნიშნულ საქმეს USAID სამართლის უზენაესობის პროგრამის მხარდაჭერით აწარმოებს.
