ბერლინის 74-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი დასასრულს უახლოვდება.
24 თებერვალს, შაბათ საღამოს ბერლინის კინოფესტივალის ჟიური გამარჯვებულებს გამოავლენს. შედეგების გამოცნობას აზრი არ აქვს და სიმართლე ითქვას, არც განსაკუთრებული ინტერესი, რადგან ჯერ ერთი, ბერლინალეზე თითქმის შეუძლებელია ოქრო–ვერცხლით მოპირკეთებული „დათვების“ გამოცნობა და მეორეც, კონკრეტულად წლევანდელი საკონკურსო პროგრამა იმდენად სუსტი აღმოჩნდა, რომ ძნელია ჟიურის სუბიექტურობას მიხვდე. მოკლედ, როგორც კარგი და სრულიად არასავალდებულო სასიყვარულო ამბისას, აქაც მთავარი აღმოჩნდება არა შედეგი, არამედ პროცესი.
საკონკურსო პროგრამაში ვნახეთ უფრო ცუდი და თითქმის ცუდი ფილმები. ოდნავ კარგი ცოტა იყო, თუმცა მთლად შთაბეჭდილება რომ არ გავიფუჭოთ, ოდნავ კარგებით დავიწყოთ: ცნობილი სამხრეთ კორეელი რეჟისორის ჰონგ სანგ–სოს ფილმი „მოგზაურის საჭიროებანი“ იმით გამოირჩევა, რომ „მოკლეა, მით ოხერია“ (მხოლოდ 80 წუთი, რაც დახვეწილი და პრეტენზიულ–ესთეტიკური სიცარიელისათვის სავსებით საკმარია). გარდა ამისა, ეკრანზე გამუდმებით ვხედავთ იზაბელ იუპერს და ესეც პლუსია.
იუპერის გმირი თითქოს ფრანგულს ასწავლის მდიდარ სამხრეთ კორეელებს. ფურცლებზე მარტივ სასაუბრო ტექსტებს უწერს, პრიმიტიულ სიტყვებს ეუბნება და გამომცდელად ესაუბრება. რაც მთავარია, ბევრს სვამს მაკგეოლის – ბრინჯის თეთრ ღვინოს. ამიტომ ხშირად პარკში, სკამზე ისვენებს. მთელი ფილმის განმავლობაში მას არასოდეს მიმართავენ სახელით. არ ვიცით მისი პროფესია და წარსული; საერთოდ როგორ აღმოჩნდა სამხრეთ კორეაში…. მაგრამ ამას არც აქვს მნიშვნელობა. მომენტალურად იპყრობს თანამოსაუბრეების ყურადღებას თავისი უცნაური მომხიბვლელობით და რაღაცნაირი, მსუბუქი სიარულით. შემდეგ კი უცნობი მდიდრებისკენ განაგრძობს გზას, რათა ფრანგული ენის სწავლების „მისია“ შეასრულოს.
პირველივე წუთებიდან გასაგები ხდება, რომ სანგ–სოს ფილმი უმოქმედო, მაგრამ „სავსე“ სიცარიელეზეა, რომლის შევსებას რეჟისორი სრულიად ბანალური სიტყვებითა და განწყობით ცდილობს. კამერა სტატიკურია, მაგრამ ამ მინიმალიზმს რაღაცნაირი ხიბლი აქვს: ის შესაძლებელს ხდის ფოკუსირებას იმაზე, როგორ ცხოვრობს იზაბელ იუპერის გმირი ეკრანული ცხოვრებით. თავიდან ისე ჩანს, რომ ფლეგმატურ ფრანგ ქალს არაფერი აინტერესებს, მცირე გასამრჯელოს გარდა. თუმცა საკმარისია სმა დაიწყოს, რომ რაღაც მელანქოლია თუ იდუმალება მისი ჩაკეტილი სხეულის გარეთ გამოდის და ის თავისუფალი ხდება… თანაც მარტოობით დაღდასმული.
იზაბელ იუპერი იდეალურად გრძნობს კამერას და ამისათვის სულაც არ სჭირდება გამუდმებული დამტკიცება, რომ შესანიშნავი მსახიობია. ამ ფილმში არ რცხვენია ცოტა პათეტიკის, მეტი ირონიისა და პლასტიკური ანცობის. არ მალავს ასაკს და ხელებს, რომლებიც იმდენად ხშირად უკანკალებს, რომ ვერ ხვდებით, ეს თამაშია თუ ასაკთან დაკავშირებული ტრემორი? ან მართლა ბრინჯის ღვინოს გავლენა? ან იქნებ ყველაფერი ერთად… ფაქტია, რომ მარტში იზაბელ იუპერს 71 წელი უსრულდება და მართლა ძნელი დასაჯერებელია, რადგან ბოლო დროს სულ 40-სა და 50-წელს შორის მყოფს ჰგავს. თანაც, ისეთ არტისტულ სრულყოფილებას მიაღწია, რომ თამაში ლამის ავტომატური გაუხდა. „მოგზაურის საჭიროებანიც“ სწორედ ამ ავტომატიზმის შედეგია.
ახლა ცუდებსა და ოდნავ უფრო ცუდ ფილმებზე: გერმანელი რეჟისორის, მათიას გლასნერის ფილმი „მოკვდი“, ეგზიტენციალურ და ფიზიკურ სიკვდილს ერთდროულად ეხება. სამი ნოველა მოხუცი ცოლ–ქმრის, მათი დირიჟორი ვაჟის (ამ როლს გერმანული კინოს და თეატრის ცნობილი მსახიობი, ლარს აიდინგერი თამაშობს) და დანტისტი ქალიშვილის ცხოვრების მომენტებს გარდამტეხ და ეგზისტენციალურად მნიშვნელოვან ეპიზოდებში ასახავს. თუმცა მამის გარდაცვალებასა და დაკრძალვას შვილები არ ესწრებიან, სრულიად ბანალური მოუცლელობით… ასეთი პრეტენზიულობის მიუხედავად, რეჟისორს სრულიად არაკინემატოგრაფიული, სატელევიზიო გამოსახულებით დაღდასმული ფილმი გამოუვიდა.
სკანდინავიური ფსიქოლოგიური ტრილერი „ვაჟები“ (დანიურ–შვედური კოპროდუქცია, რეჟისორი გუსტავ მიოლერი) ციხის მეთვალყურის, ევას განცდებს სწორედ სკანდინავიური სერიალების სიმძაფრითა და დამაჯერებლობით აღწერს, თუმცა ფილმი სწორხაზობრივი, ხისტი და მძიმეა. არ არის გამორიცხული, რომ ევას როლის შემსრულებელს, სიდე ბაბეტ კნუდსენს არტისტული გარჯა დაუფასდეს და საუკეთესო მსახიობური ნამუშევრისთვის „ვერცხლის დათვით“ დააჯილდოონ. მით უმეტეს ის ძალიან პოპულარულ, სკანდინავიურ სერიალებშიც თამაშობს.
იტალიელი რეჟისორი მარგერიტა ვიკარიო ფილმში „Gloria“ „სანტ იგნაციოს“ ქალთა მუსიკალურ კოლეჯში 1800 წელს მომხდარ ამბავს ფემინისტური კუთხით გვიყვება. სადღაც ვენეციის მახლობლად, ძველებურ და დანგრეულ მუსიკალურ კოლეჯში, გოგონები რომის პაპის, პიუს VII-ს მოახლოებული ვიზიტის გამო ახალ ნაწარმოებს თხზავენ… გოგონები ქმნიან ახალ და მოულოდნელ საორკესტრო მუსიკას, რომელსაც რომის პაპი ნამდვილად არ ელოდა. რეჟისორის სერიოზული განზრახვის მიუხედავად, ფილმი ნამდვილად არ გამოვიდა სერიოზული. მით უმეტეს, ოდნავ ანეკდოტური ფინალის გათვალისწინებით, როცა ახალგაზრდა მუსიკოსი ქალები საკონცერტო დარბაზში არტ–ამბოხებას აწყობენ.
სამწუხაროდ, ფესტივალის საუკეთესო ფილმი (სომხური წარმოშობის ცნობილი კანადელი რეჟისორის, ატომ ეგოიანის „შვიდი ფარდა“) ოქროსა თუ ვერცხლის „დათვით“ ვერ დაჯილდოვდება, რადგან არასაკონკურსო პროგრამაშია წარმოდგენილი. რაღაცით ეგოიანის ფილმი იშტვან საბოს ცნობილ ფილმს – „შეხვედრა ვენერასთან“ მაგონებს, თუმცა ნაკლები მხატვრული ხარისხისაა. პირველ რიგში, ეს ფილმი მათთვისაა, ვისაც გერმანული ოპერა და რიჰარდ შტრაუსის ოპერები უყვარს; ან ზოგადად, აღელვებს თეატრის კულისებსმიღმა სიგიჟეები; ვინც კინოში რეჟისურისა და ფსიქოანალიზის აუცილებელ ერთიანობას ხედავს და ვისაც, თეატრისა და კინოს კავშირი წინააღმდეგობრივად არ ეჩვენება. მოკლედ, ოპერისა და თეატრის რეჟისორებისათვის აუცილებლად სანახავი ფილმია… სამწუხაროდ, ბერლინალეზე მას ჯილდოები არ გადაეცემა, ხოლო დაჯილდოებულთა ვნებებისა და გამარჯვებული ფილმების შესახებ უკვე 24 თებერვალს შევიტყობთ.
