კრიმინალური ისტორიების ათვლის წერტილი დანაშაულია. ასეა გიგა ლიკლიკაძის სადებიუტო ფილმში „ღორი“, რომლის პრემიერაც გასულ კვირას კოტბუსის აღმოსავლეთ ევროპული კინოს საერთაშორისო ფესტივალზე შედგა. რამოს და მახოს ღამით ტრაქტორის შუქზე პოსტსაბჭოთა სწრაფი დეინდუსტრიალიზაციის ნარჩენები „გააქვთ“. მატარებლის რელსების ნაგლეჯი აღმოსავლეთ საქართველოს ერთ-ერთი სოფლიდან ჯართის ჩაბარების პუნქტისკენ მიხოხიალებს.
ბაჩანა ოცი წლისაა. სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან დათხოვილი, კლასიკური ლიტერატურული გმირ-მოხეტიალესავით პერიფერიის ერთ-ერთ ქალაქში დაბოდიალობს. ცალი ფეხი ნერვიულად უთამაშებს. ხან უპატრონო ძაღლს მოეფერება ავტოსადგურში, ხან ცარიელ შუშის ბოთლს აკენწლავს, ხანაც კი თხუნელის ერთი ბორცვიდან მეორეზე გადახტება. ბოდიალობს და თან ბევრს ფიქრობს. ამ ბოდიალიდან ნამდვილ თავგადასავლამდე ერთი ნაბიჯია. თავგადასავლამდე, რომელიც ფილმში საყოველთაო გაშეშებულობის ნაწილი ხდება. ავტობუსი ფუჭდება. ბაჩანა დანარჩენი მგზავრების საპირისპირო მიმართულებით იწყებს სიარულს. თან მაყვალს ჭამს და თან უფრო და უფრო ღრმად შედის ბუჩქებში. მახოს და რამოსაც ბუჩქების ბოლოს გადაეყრება.
„ღორი“ წარმოუდგენელი დახვეწილობითა და თავდაჯერებული ზომიერებით აერთიანებს პოეტურობასა და ერთი შეხედვით საპირისპირო, ვულგარულ და ხისტ ენობრივ მხარეს. პოეტურობაა ყველგან, ბაჩანას მაყვლის ბუჩქებში დაკარგვის ისტორიიდან დაწყებული (უყურებ ამ სცენებს, თუ უსმენ დიალოგებს და ანა კალანდაძის ცნობილი ლექსიდან ჩაგესმის ნაწყვეტი: „ასკილი, მოცხარი, მოცვი… / გზადაგზა კუნელიც გვხვდება…“) მოუვლელი ბაღიდან მოწყვეტილი ვეებერთელა კიტრით სადილობის სცენით დამთავრებული. ფილმის პოეტურობა არც ამით მთავრდება: ტელეფონის ზარად დაყენებული რომანტიკული მელოდია, სახლის კედლებზე გამოსახული ღუნღულა ფისოები, თუ ნაზად ვარდისფერი ყვავილები მაშინვე შლიან ამ ვითომდა კრიმინალურ ფონსა და ატმოსფეროს.
ძნელია, სწორი სიტყვა მოუძებნო ფილმში გადმოცემული სინაღდისა და სინამდვილის განცდას. ის არც ორგანულია, არც გაცვეთილად ავთენტური და არც მტკივნეულად მშობლიური და ნაღდი. ის მცოდნე და დაკვირვებული, ამ დაკვირვებაში კი ემპათიური მზერიდანაა წარმოებული. ეს მზერა რომანტიზება-ეგზოტიზირების რთულ გამოცდასაც წარმატებით აბარებს. აღნიშვნის ღირსია ფილმში კამერის მუშაობის ტექნიკაც. ის ხან უხერხულად ახლოსაა ფილმის პერსონაჟებთან, ხან კი შორიდანაც შესანიშნავად ახერხებს მათი ფიქრის აღწერას. ზომიერია აღმოსავლეთ საქართველოს ხრიოკი ლანდშაფტის სურათებიც. ყვითელი მდელოები, უდაბნოს ესთეტიკა რაღაცნაირად გმირების უიმედო ყოფას უსვამს ხაზს.
და მაინც, ვინ არიან ეს პერიფერიელი, უწმაწურად მოლაპარაკე და „მოღადავე“ კრიმინალები? მახოს პირობითი აქვს და ვალებში იხჩობა. რამოს თავთან მარტო დარჩენის ეშინია და მაშინვე ბრაზი იპყრობს. არაფერი გამოხატავს იმაზე ზუსტად ამ პერსონაჟების შინაგან წინააღმდეგობებს, უიმედობასა და აპათიას, როგორც ის სცენა, როცა მიტოვებულ ბაღებში ბოდიალის შემდეგ, მთის წვერზე შემდგარი რამო მთელ ქვეყანას მთელი გულითა და სულით აგინებს. აგინებს და თან ქვებს ისვრის — „ყველა ბოზის დედასშევეცი“; ყველას დედასშევეცი“, – ღრიალებს რამო მთიდან.
ამ ბიჭების სინამდვილე ერთი დიდი მოლოდინია. „დაველოდოთ აბა, რა იქნება“ – ამბობენ ახლად დაბოლილზე და იციან, რომ არც არაფერი იქნება ისეთი, რაც აქამდე არ ყოფილა. სინამდვილე, რომელიც ცხოვრება კი არა, ერთი დიდი ჩიხია. ჩიხი, რომლიდანაც თავის დაღწევა შეუძლებელია. გაშეშებულობის, უიმედობისა და აპათიის განცდას მხოლოდ იუმორი გადაფარავს, ისიც დროებით. აქ კი არ ცხოვრობ, არამედ ჩალიჩობ, რომ გადარჩე. ჩალიჩობ, რომ სიგარეტი და „ახალი პური“ იყიდო. მარტოობა საშიშია, რადგან ორმაგად შეგაგრძნობინებს შენს სისუსტეს.
სოლიდარობა ფილმის წამყვანი ელემენტია. გამტაცებლები (მახო და რამო) ბაჩანას, მუდმივი მუქარის მიუხედავად, ფიზიკურად არ უსწორდებიან. აქ ყველას კარგად ესმის ის, რომ ყველანი ერთნაირ შავ დღეში არიან. აქ სიღარიბე სოლიდარობას წარმოქმნის. „ვის პარავ, არ უნდა იცოდე?“, ეუბნება მახო ბაჩანას და მართალიცაა. აქ ღარიბი ღარიბს არ მოპარავს. „რა ვერ იშოვეთ ეს დედამოტყნული…“; „რა გახდა ბიჭო 300 ლარი, ეს დედამოტყნული, მოიტანეთ“, – უყვირის მახო ბაჩანას მშობლებს ტელეფონში და ხვდები, რომ გადასარევად იცის თავადაც ამ 300 ლარის შოვნის სიმწარე.
ფილმში ბევრს იგინებიან. აგინებენ ერთმანეთს, ბედს, ცხოვრებას. უსმენ გინებას და აქტუალური დისკუსიები გახსენდება ქართულ ენასა და მის ფუნქციებზე. იმაზე, რომ ენა გაიცვითა, დადნა, სიღარიბესთან და უსამართლო სისტემასთან დამარცხდა. დამარცხდა დაგროვილ ბრაზთანაც, რომელიც მისი საშუალებით ვერბალურად ვეღარ არტიკულირდება და უფრო სასოწარკვეთილ ხავილს ემსგავსება.
ერთადერთი პრობლემა, რომელიც ფილმს აქვს, მასში ქალის როლის რეპრეზენტაციაა. სცენაში, რომელშიც ფილმის ერთადერთი ხილული, მაგრამ თითქმის სულ მდუმარე ქალი პერსონაჟი შემოდის, ზომიერების გრძნობა საგრძნობლად დარღვეულია. ქალი აქ ობიექტია, მასზე მესამე პირში საუბრობენ, როგორც საგანზე: „ეს იმენა ჩემია, ძმაო“, — ამბობს რამო და მაყურებელში უხერხულობის ნიშნული კიდევ უფრო ზევით იწევს. სასურველი იქნებოდა, სოლიდარობის ამ საერთო ფონში ქალის ფიგურაც მოქცეულიყო. პერიფერიელი ქალებიც ხომ იმავე შავ დღეში არიან — თუ უფრო შავში არა.
„ღორი“ ქართული ფილმია, პირველ რიგში ქართველივე მაყურებლისთვის გადაღებული. ამას გერმანიაში პრემიერის შემდეგ გამართული დისკუსიაც მოწმობს, როდესაც დარბაზიდან გერმანელი ქალბატონის გულწრფელი რეპლიკა გაისმა მის უკვე დაგეგმილ მოგზაურობაზე საქართველოში — „იმ აზრზე ვარ, ჩემი უკვე დაგეგმილი მოგზაურობა გავაუქმო“. სულ სხვა რეალობას ველოდი ქვეყანაშიო, გაგვიმხილა ყველას ქალბატონმა.
გამოდის „ღორი“ ანტიტურისტული ფილმიც ყოფილა. ცენტრისგან შორს, პერიფერიის „უინტერესო“ რეალობაზე, სადაც ისედაც უსამართლო სისტემიდან გასული, ან მის მიღმა დარჩენილი ფიგურები უიმედო ყოველდღიურობას ერთმანეთის გვერდში დგომით „კლავენ“.
