მეხუთე კლასში ვიყავი, როცა საკლასო ოთახში შემოვიდა შავებში ჩაცმული სპორტის მასწავლებელი ქალი და თქვა, რომ არც ისე ძალიან გაგვიმართლა, რადგან, დღეიდან, ის იქნებოდა ჩვენი კლასის დამრიგებელი. “ბაღნებო, მგონი, დაგვერხა!” — გადავუჩურჩულე ბავშვებს და თავზარდამცემი მზერა ისე შეეცვალა ძლივს შესამჩნევი ღიმით, ვერ მივხვდი, უნდა შემშინებოდა თუ გამხარებოდა. დამფრთხალი ბეღურასავით ვიჯექი, თავზე კი არწივი დამყურებდა. წლების შემდეგ, როცა ეს ღიმილი თან ახლდა ყველა ახალ ამბავს, რომელსაც ჩემზე ვუყვებოდი, მივხვდი, რომ იგი მოწონებას გამოხატავდა.
ხისტი, დაუნდობელი და უემოციო! – ძირითადად, ასე ახასიათებდნენ სკოლაში. ერთი შეხედვით, ასეც იყო, თუმცა მალევე გამოჩნდა, რომ გულოს ოთარაანთ-ქვრივის იმიჯი ჰქონდა მორგებული. შვილმკვდარი გულო – გულზე ოქროსფერი ამულეტით, რომელზეც ჯვარცმული იესოსავით იყო გაკრული გარდაცვლილი შვილის სურათი. რთული სათქმელია, რომელი მათგანი იყო ჯვარი და რომელი ჯვარცმული – შვილი თუ დედა. სკოლის ჭიშკარში შემოსვლისას აუცილებლად შეყოვნდებოდა ხოლმე, სივრცეში იყურებოდა მიშტერებით და რაღაც უცნაური ენერგიით აგრძელებდა ჩვენკენ მომავალ გზას. წლების შემდეგ, მოგვიყვა ამბავს, რომ სკოლის ეზოს ყველაზე მაღალი ალვის ხე, რომელიც აუცილებლად მოგხვდება თვალში, მისი შვილის დარგული იყო. სწორედ მას ელაპარაკებოდა ჩვენთან შემოსვლის წინ, პატიებას ვთხოვდი, რომ რამდენიმე საათით მისი დავიწყება და, მათ შორის, თუ საჭირო იქნებოდა, თქვენთან ერთად გართობაც მომიწევდაო. ასეც იყო. სულ ორჯერ ვნახეთ ატირებული: ერთხელ, ექსკურსიაზე, ჯვარცმასთან ჩაჩოქილი, ტრაგიკულად დაღუპულ შვილს რომ სთხოვდა პატიებას, მეორედ კი, მეთორმეტე კლასში, როცა მტირალას მთაზე ვაპირებდით წასვლას და გადავწყვიტეთ, რომ ასაკისა და გაუარესებული ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო, ვერ წამოვიდოდა, რადგან ფეხით უნდა დაგველაშქრა მთა. ეწყინა. ისე ძალიან ეწყინა, რომ ბოლო ექსკურსიაზე საერთოდ არ წამოსულა. ახლა, ამ ამბიდან 10 წლის შემდეგ, კიდევ უფრო კარგად მესმის მისი…
არწივი ტყუილად არ მიხსენებია: არწივივით გადმოგვხედავდა ხოლმე დამახასიათებელი კეხიანი ცხვირით და, თითქოს, ყველას გულისნადებს ამოიკითხავდა.
ქება არ უყვარდა მაინცდამაინც, თუმცა არასდროს არაფერი გამორჩებოდა – არც წარმატება, არც სევდა, არც სიხარული.
ერთხელაც, ჩემი ლექსების საღამო გააკეთა კლასში: საკლასო ოთახის ცენტრში დამსვა, ირგვლივ მდგომი კლასელები კი ჩემს ლექსებს ამბობდნენ ზეპირად, ჩემს სუსტ და ბავშვურ ლექსებს ისე ამბობდნენ, როგორც დიდი პოეტებისას — სასკოლო ღონისძიებებზე. მე კი ცრემლები მომდიოდა, მათ შორის, იმიტომაც, რომ არცერთი ჩემი ლექსი ზეპირად არ ვიცოდი, გულომ კი მთელი გული ჩადო ამ ამბავში საიმისოდ, რომ თავი მნიშვნელოვნად მეგრძნო, მეფიქრა, რომ მეც შემიძლია, ვიყო პოეტი, ნამდვილი პოეტი, რომლის ლექსებსაც ზეპირად ისწავლიან! – რაც არ უნდა თქვან მომავალში ჩემს ლექსებზე, როგორი საღამოებიც არ უნდა გაიმართოს, არასოდეს დამავიწყდება ის დღე, ნამდვილი დღესასწაული, რომელსაც ვერაფრით ვიტევდი პატარა გულში.
სტუდენტობისას, როცა ქობულეთში ჩავდიოდი, პირველი, ვისთანაც მივდიოდი, გულო იყო: მოსწავლე ნიკა, სტიქაროსანი ნიკოლოზი, პირსინგიანი ნიქო, სამივე მათგანთან შეძლო მეგობრობა. მინდოდა, ჩემი საჯარო ქამინგაუთის შემდეგაც შევხვედროდით ერთმანეთს და გველაპარაკა, რომ ჩემი ცხოვრების კიდევ ერთი ახალი და მნიშვნელოვანი ფაზლი გამეზიარებინა მისთვის. არ დაგვცალდა. თუ რატომ, გრძელი ამბავია, არ მინდა, პატივი დავდო სულმდაბლებს და მათზეც ვწერო ამ ტექსტში. ფაქტია, რომ მას შემდეგ ვეღარ ვნახე. ვერც დაველაპარაკე. ნაწყენი ვიყავი, მინდოდა, პირველივე დღეებში შემხმიანებოდა და, ეთქვა: “მერე რა, რომ დადგა დღე, როცა უმრავლესობა შენ წინააღმდეგაა, მე შენ გვერდით ვარ!” კაცმა რომ თქვას, არც ვნანობ, რომ ვერ ვაპატიე, რადგან, რომ “ვერ ვაპატიე”, მხოლოდ ერთ რამეზე მეტყველებს, როგორ ძალიან მიყვარდა! ასე იქნებოდა თვითონაც – ვიცი, ვგავდით ერთმანეთს!
თვეების შემდეგ, მართლაც დამირეკა მესინჯერში, მაგრამ ვერ ვუპასუხე, იმიტომ რომ მეგაბაიტები არ მყოფნიდა ვიდეოზარისთვის, უფრო კი იმიტომ, რომ იმ დროს ლაიფციგის ლტოლვილთა თავშესაფარში ვცხოვრობდი, ანუ ჯოჯოხეთში, ჯოჯოხეთიდან ღიმილიანი სახით ლაპარაკი კი არც ისე იოლია. ვერ შევძელი. არც ის მინდოდა, იმ მდგომარეობაში ვენახე.
5 წლის წინ, თებერვალში, მისი სიკვდილის ამბით შეძრული, ჩემს ამჟამინდელ ბინაში რომ დავბრუნდი და, სრულ სიჩუმეში, მარტოობასა და მელანქოლიაში ჩაფლული, უსამართლობის განცდით მოცული, ფანჯარას მივუჯექი, აღმოვაჩინე, რომ ის ერთადერთი ხე, რომელიც ჩემი ფანჯრიდან მოსჩანს, ალვის ხეა. სწორედ იმდროინდელია ჩემი ეს ლექსიც:
“მივუჯდები ხოლმე ფანჯარას
და ჭუჭყიანი მინებიდან ვიხედები გარეთ,
ჩემსავე თავს რომ გავექცე.
გადაჩვეული ვარ ცაში ყურებას,
და თუ მაღლა არ ავიხედე,
ერთადერთი ხე ამეხეტება თვალწინ –
ზამთარ-ზაფხულ აუყვავებელი
და მაინც ურყევად მდგომი,
მოქცეული ორ მოზრდილ შენობას შორის,
ვუყურებ და თან მწყინს, თან მიხარია,
მეღიმება კიდეც შიგადაშიგ,
თითქო დამცინის ვიღაც:
ხომ არავის გაგონებსო… ისე… შემთხვევით…
ასეთია ჩემი სარკმელი:
სარკედ არ გამოდგა,
რომ ის დამენახა, რაც შიგნითაა,
მაგრამ დამანახა,
რომ რაც გარეთაა, ჩემშიცაა სუყველაფერი,
და რაც ჩემშია, ყველაფერი არის ხილული”.
___________________
ახლა უკვე მე ვიმეორებ შენს ჩვეულ რიტუალს, ყოველდღე გავყურებ ჩვენს საზიარო ალვის ხეს და ვამბობ:
მადლობა, რომ ჩემი მეგობარი იყავი, გულო! რომ სამუდამოდ მაქციე მაგ დიდი გულის ნაწილად!
რომ მისმენდი და მეკამათებოდი, მაგრამ მუდამ გეტყობოდა სახეზე ჩემით აღფრთოვანებული, ლამის შეუმჩნეველი ღიმი.
გჯეროდა ჩემი, მიცნობდი, გიყვარდი.
ძალიან მიყვარდი.
ძალიან გიყვარდი.
5 წელი გავიდა უკვე, მე მაინც სულ მახსოვხარ და მენატრები, ისევე როგორც შენ – გახსოვდი სულ!
მენატრება შენი ხმა, შენთან კამათი, შენი ერთადერთი შინდისფერი ჯემპრი, რომელზეც ერთგვარი უხერხული სიამაყით განმიცხადე: აი, ფერადიც მაცვიაო!
მენატრება ქობულეთის წვიმიანი ზამთრები და შემოდგომები, როცა თბილისიდან არდადეგებზე ჩამოსული, ერთმანეთის ვუზიარებდით საგანგებოდ დაგროვებულ ამბებს.
მენატრება შენი ჩაი და თურქული ყავა – არსად და არასდროს დამილევია უკეთესი, არც მანამდე, არც მას შემდეგ!
მართალია, მარადიულობისა არა მწამს, მაგრამ მწამს უფრო აღმატებულის, რომ ვინც მახსოვს, არასდროსაა მკვდარი!
