სახელმწიფოებრიობის არქონამ საშუალება მისცა საქართველოს, რომ პასუხისმგებლობა აერიდებინა რუსული იმპერიის ერთ-ერთი ყველაზე შოვინისტური და აგრესიული ანტისემიტიზმისგან.

მე-19 საუკუნეში საქართველოს მოსახლეობაში ფართოდ იყო გავრცელებული სისხლის ცილისწამების ფაქტები - ცრურწმენა, თითქოს ებრაელები ქრისტიან ბავშვის კლავდნენ ან იტაცებდნენ და მის სისხლს რიტუალური მიზნებისთვის იყენებდნენ

„მიუხედავად ენისა და სარწმუნოების განსხვავებისა, ქართველები და სომხები წარმოშობით ახლო მონათესავე ეროვნებებია და ცხოვრების მთელი წყობით მათ შორის საოცარი მსგავსებაა"

იაკობ გოგებაშვილი ასკვნის, რომ მტრობა სომხებსა და ქართველებს შორის მოგონილი ფაქტი იყო, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა სინამდვილეს. ამ მცდარი შეხედულების საფუძვლად იაკობ გოგებაშვილი ეკონომიკურ ფაქტორს ასახელებდა.

რუსეთ-ოსმალეთის ომმა დიდად დააზარალა აჭარა, განსაკუთრებით ქობულეთის და კინტრიშის ხეობა. საზოგადო მოღვაწეები დიდ ყურადღებას აქცევდნენ ომისგან დაზარალებულთა დახმარებას. მათი რწმენით გარემოებებით უსახსროდ დარჩენილი თანამოქალაქეების მხარდაჭერა ეროვნული თანადგომის გამოხატულება იქნებოდა.

რუსეთ-ოსმალეთის 1877-1878 წლების ომის დასრულების შემდეგ ქართველი ინტელექტუალებისთვის მნიშვნელოვანი იყო, რომ ქართველი მუსლიმები მხარდაჭერის გარეშე არ დარჩენილიყვნენ. ამ პერიოდში საქართველო რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში შედიოდა.

ილია ჭავჭავაძე წერდა, რომ ქართველი მუსლიმების წინაპრებს დიდი წვლილი ჰქონდათ შეტანილი საქართველოს ისტორიაში. მათ სისხლი დაუღვრიათ საქართველოს „თვით-არსებობისათვის" ბრძოლაში.

მესხის წარმოდგენით, დასავლური განათლება გენდერულ თანასწორობას ეფუძნებოდა, იგი ქალებისთვის ხელშემწყობი გარემოს შექმნას ისახავდა მიზნად. წერილში „რა დაუკარგავთ ქალებს და რას დაეძებენ ისინი?" სერგეი მესხი გამოეხმაურა დასავლეთ ევროპასა და ამერიკაში ქალთა მოძრაობას, რომელიც იბრძვის ქალების უფლებების, მდგომარეობის და სოციალური ყოფის გასაუმჯობესებლად. 

იაკობ გოგებაშვილი წერდა, რომ ხშირად იმპერიების პარლამენტები ქვეშევრდომი ერების დევნას თვითმპყრობელ მეფეზე მეტად უმოწყალოდ იწყებენ. შეიძლება მეფე უფრო გულმოწყალე იყოს, ვიდრე ცენტრალური პარლამენტი, რომელსაც გაბატონებული ერის წარმომადგენლები მართავენ. ასეთ პარლამენტში ინდივიდუალური პასუხისმგებლობა კოლექტიური პასუხისმგებლობითაა ჩანაცვლებული.

„ყოველ დღე მისდით რაიმე პერიოდული გამოცემა და ამ გზით უკავშირდებიან თავის მწერლებს, და როდესაც იქ ყოველი შეგნებული კაცი თავის წმინდა მოვალეობად სთვლის თავის წრეში გაავრცელოს სიმპათია მის მიერ ამორჩეულის გამოცემისა და უმრავლოს ხელის მომწერნი, ჩვენში ჭკუის საზრდოება, გონებაზედ ზრუნვა სრულიად მივიწყებულია, და სამაგიეროდ სუფევს კუჭ და მეფობენ დაბალი მოთხოვნილებანი". 

„ახალი საქართველო, რომელიც არის საგანი ჩვენის პატრიოტების მოქმედებისა და ნატვრისა, მიქცეულ უნდა იქნას არა უკან, აზიისკენ, არამედ წინ ევროპისაკენ".

ილიას აზრით, ქართველმა ლიბერალებმა გააცნობიერეს, რომ მათი მიზანი ქვეყნის დაცემული ვინაობის აღდგენა, ფეხზე დაყენება და მოულოდნელი საფრთხისგან დაცვა უნდა გამხდარიყო. ამ ჯგუფის წარმომადგენლები გაერთიანდნენ სხვადასხვა პერიოდული გამოცემების - „საქართველოს მოამბის", „მნათობის", „დროებისა" და „ივერიის" გარშემო. ილიას შეფასებით, ყველა მამულიშვილი, ვისაც თავი ლიბერალად მიაჩნდა, უნდა გაერთიანებულიყო ერთი მიზნის მისაღწევად, იმისათვის, რომ საქართველოს საკუთარი ადგილი დაემკვიდრებინა.