„პუბლიკაში“ 28 სექტემბერს საქართველოს მუზეუმებში ICOM-ის ბარათების გამოყენებასთან დაკავშირებით სტატია გამოქვეყნდა. სტატიაში საუბარი იყო გადაწყვეტილებაზე, რომლის თანახმად, საქართველოში მოქმედი მუზეუმების ნაწილში საერთაშორისო, პროფესიული ბარათებით უფასოდ შესვლა შეიზღუდა. ერთ-ერთი მუზეუმი, სადაც ეს შეზღუდვა ამოქმედდა ხელოვნების სასახლეა.
შეზღუდვის სავარუდო მიზეზებზე „პუბლიკას“ ICOM-ის საქართველოს ეროვნული კომიტეტის თავმჯდომარე, ლანა ქარაია და მუზეუმთმცოდნე, სალომე ცისკარიშვილი ესაუბრნენ.
რესპონდენტებმა ბარათების გამოყენებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების შესაძლო მიზეზებზე საუბრისას გაიხსენეს ICOM-ის ბოლო ყრილობა, რომელსაც ხელოვნების სასახლის თავმჯდომარეც ესწრებოდა. მათი თქმით, კალანდიამ ყრილობაზე მთელი რიგი პრეტენზიები წამოაყენა, რის გამოც ყრილობა ხმაურისა და კამათის ფონზე წარიმართა. ცისკარიშვილისა და ქარაიას თქმით, კალანდიას, სავარაუდოდ, ICOM-ის ბორდის წევრობა ან თავმჯდომარეობა სურდა. ICOM-ის ყრილობაზე ორგანიზაციის წევრები ახალ თავმჯდომარეს და ბორდის წევრებს ირჩევდნენ.
სტატიის გამოქვეყნების შემდეგ „პუბლიკას“ გიორგი კალანდია დაუკავშირდა. მისი შეფასებით, ლანა ქარაიამ და სალომე ცისკარიშვილმა სტატიაში გამოთქმული ვარაუდებით რეპუტაცია შეულახეს.
კალანდიამ ჩვენთან საუბრისას ICOM-ის ყრილობაში მონაწილეობის დღე გაიხსენა და კატეგორიულად უარყო კომიტეტის თავმჯდომარეობის ან ბორდის წევრობის სურვილი.
მისი თქმით, ყრილობისას მისი უკმაყოფილება მოჰყვა ორგანიზაციის გადაწყვეტილებას, ეროვნული მუზეუმის, ხელოვნების სასახლისა და ეროვნული სააგენტოს თანამშრომელთა ნაწილისთვის ICOM-ში გაწევრების მოთხოვნის უარყოფაზე. კალანდიას განმარტებით, ამ ინსტიტუტების თანამშრომლებს ICOM-ის წევრობა არჩევნებში მონაწილეობის მიზნით სურდათ.
როგორც მან გვითხრა, ყრილობაზე ICOM-ის ეროვნული კომიტეტის მართვასთან დაკავშირებით პრეტენზიებიც გამოთქვა, შესაძლო ნეპოტიზმისა და ორგანიზაციის გაუმჭვირვალე მართვის შესახებ. კალანდიამ აღნიშნა, რომ ორგანიზაციის არსებობის განმავლობაში ყრილობა პირველად გაიმართა, ყოფილი თავმჯდომარის გარდაცვალების გამო. კალანდია განმარტავს, რომ ამ და სხვა მიზეზებით, ხელოვნების სასახლეში ICOM-ის ბარათებით უფასო შესვლა მისი გადაწყვეტილებით შეიზღუდა.
„15 წლის განმავლობაში ICOM-ის წევრები შემოდიოდნენ ხელოვნების სასახლეში ყოველგვარი იურიდიული დოკუმენტის გარეშე, იურიდიული ურთიერთობის საფუძველგარეშე და ჩვენ დავსვით კითხვა, შეიძლებოდა თუ არა, ყრილობაში მიგვეღო მონაწილეობა და გვითხრეს, რომ არა – თქვენ ვერ მიიღებთ, რადგან ინსტიტუციური წევრები არა ხართ. ჩვენ კიდევ გვაქვს ვალდებულება, რომ ამ ორგანიზაციის წევრები უფასოდ შემოვუშვათ?“, – ამბობს კალანდია.
შეკითხვაზე, კონკრეტულად სხვა რა პრეტენზია აქვს ახალარჩეულ თავმჯდომარე ლანა ქარაიასთან მიმართებით, ის გვპასუხობს, რომ:
„ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ეს ბორდი და ის საზოგადოებაც, რომელიც იქ იყო შეკრებილი, ქმედითს არაფერს არ აკეთებს სამუზეუმო ცხოვრებისათვის. ჩვენ ამასთან დაპირისპირება ვცადეთ, მაგრამ არაფერი გამოგვივიდა, ძალიან ცოტა ხმა მივიღეთ…“.
პ: თქვენ, როგორც სამუზეუმო სფეროს წარმომადგენელი, რას ფიქრობთ კულტურის სფეროში მიმდინარე პროცესებზე? მაგალითად, მუზეუმის თანამშრომლების გათავისუფლება; საპროტესტო აქციები სამინისტროს გადაწყვეტილებების წინააღმდეგ… როგორ აფასებთ?
კალანდია: შეკითხვაზე შეკითხვით გიპასუხებთ – ეს ადამიანები, რომლებზეც თქვენ საუბრობთ, მათი აბსოლუტური უმრავლესობა იმ ყრილობაზე იმყოფებოდა. 15 წლის განმავლობაში რატომ არ სვამდნენ ისინი კითხვებს ამ თემებზე, ეს მაღალი დონის პროფესიონალები, რაზეც მე ვისაუბრე? ეს არის პროფესიონალიზმი? 15 წელი სტაგნაცია რომ იყო ამ სფეროში, რატომ არ სვამდნენ კითხვებს?
პ: გვითხარით თქვენი აზრი, ეროვნული მუზეუმიდან გათავისუფლებული ადამიანები არიან თუ არა თავიანთი საქმის პროფესიონალები? არქეოლოგები, ნუმიზმატები, ხელოვნებათმცოდნეები და ა.შ.
კალანდია: არ არის ეს ჩემი საქმე.
პ: თქვენ იზიარებთ სამინისტროს პოზიციებს და სამინისტრომ გაშვებულ თანამშრომლებს კომპეტენცია დაუწუნა…
კალანდია: ეს არ არის ჩემი საქმე, ჩემი თანამშრომლები არ არიან. ჩემი თანამშრომლები რომ იყვნენ, მათ პროფესიონალიზმზე დაგელაპარაკებოდით. მიმაჩნია, სწორი არ არის დაპირისპირებაში შესვლა, თუმცა ოროზმანის კბილი ტანსაცმელთან ერთად რომ იყო, ეს მე ძალიან არ მომწონს. სულ არ მეტყველებს ვინმეს პროფესიონალიზმზე.
პ: აღიარებთ, რომ ეს არის დიდი აღმოჩენა?
კალანდია: მე არ ვარ არქოლოგი, მე ვარ ისტორიკოსი. ეს აღმოჩენა არის თუ არა დიდი და მნიშვნელოვანი, ამის შესახებ ვისაუბრებ მას შემდეგ, როდესაც პუბლიკაციას წავიკითხავ.
პ: ოროზმანის ძეგლი რომ 1 800 000 წლით თარიღდება, როგორც ქართველი და უცხოელი მეცნიერები ამბობენ, უკვე დადასტურებულია…
კალანდია: ექსპედიციის ხელმძღვანელი არის პატივსაცემი ბატონი ჯუმბერ კოპალიანი, რომელმაც მიიღო ნებართვა. ისე ლაპარაკობთ, რომ კბილი ისე აღმოაჩინეს, თითქოს დღევანდელმა სამინისტრომ არ გასცა ნებართვა.
პ: ერთ სფეროში მოღვაწე ადამიანებს კოლეგების შესახებ აქვთ გარკვეული წარმოდგენა, ინფორმაცია. მათ უმუშავიათ ერთად ან მათ პუბლიკაციებს იცნობენ…
კალანდია: მე ამ ადამიანებთან [ეროვნული მუზეუმიდან და სააგენტოდან გათავისუფლებულებთან] არ მიმუშავია.
პ: იულონ გაგოშიძეს არ იცნობთ?
კალანდია: როგორ არა, ასაკოვანი ადამიანია, ძალიან პატივსაცემი. ჩემგან აბა რა პასუხს ელით?
პ: მე გეკითხებით მის პროფესიონალიზმზე. ამ ადამიანებს ხომ კომპეტენცია დაუწუნეს და გაუშვეს სამსახურიდან.
კალანდია: ყველა საკითხს სჭირდება ჩაღრმავება. ახლა, ალბათ, ფიქრობთ, რომ მე დიპლომატიურად გპასუხობთ და თავს ვარიდებ პასუხს. ასე არ არის. მართლა არ ჩამიხედავს და არც მინდა ამ სიღრმეებში ჩავიდე, რადგან ეს არ არის ჩემი საქმე. მე ვხედავ, რომ ეს ადამიანები არიან პოლიტიკურად ანგაჟირებულები.
უნდა ვთქვა, რომ გამოქვეყნებული სტატია იყო ცილისმწამებლური, შეურაცხმყოფელი. მე აუცილებლად შევხვდები მათ [ლანა ქარაიას, სალომე ცისკარიშვილს] სასამართლოში. იმიტომ, რომ მათ ჩემი საქმიანი რეპუტაცია შელახეს. რას ჰქვია შთაბეჭდილება შეექმნათ, რომ მე თავმჯდომარეობა მსურდა?
პ: თქვენც ბევრი ილაპარაკეთ თქვენს შთაბეჭდილებებზე ჩვენთან საუბრის დროს…
კალანდია: კი, ჩემს შთაბეჭდილებებზე ვილაპარაკე, მაგრამ არავის ღირსება და რეპუტაცია არ შემილახავს. მე არც შვილები მყავს და არც ქონება. ერთადერთი, რაც მაქვს, ესაა რეპუტაცია, რომელიც შელახეს ამ ადამიანებმა. ისინი არიან პოლიტიკურად ანგაჟირებულები, განსაკუთრებით ქალბატონი სალომე ცისკარიშვილი. თქვენ შეგიძლიათ ჩემი facebook-გვერდი გადაამოწმოთ, ვერც ერთ პოლიტიკურ განცხადებას ვერ იპოვით. მეც მაქვს ჩემი პოლიტიკური სიმპატიები, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ჩემი სიმპატიები მე უნდა შევინახო.
პ: თქვენი აზრით, პოლიტიკური გემოვნების გამო ან იმის გამო, რომ მოქალაქე გამოხატავდეს პოლიტიკურ სიმპატიებს საჯაროდ, სამართლიანია პროფესიონალების სამსახურიდან გათავისუფლება?
კალანდია: როგორც ჩანს, თქვენ არ იცნობთ ჩემს ბიოგრაფიას. მამაჩემი იყო ზვიად გამსახურდიას მთავრობის წევრი და მე გამოვიარე ისეთი საქართველო, სადაც ბუნკერში იჯდა მამაჩემი და მე ვცხოვრობდი დევნილობაში. ჩემი თვალით მაქვს ნანახი, პოლიტიკურად როგორ დევნიდნენ ადამიანებს. მაშინ ასეთი იარლიყი მქონდა მოკერებული, ზვიადისტის. ახლა ძალიან მიკვირს იმ ადამიანების, რომლებიც ჩვენ გვდევნიდნენ და ვიღაცების დევნაზე ლაპარაკობენ. ეს ადამიანები, რომლებიც ყველაზე მეტს ლაპარაკობენ, თვითონ იყვნენ მდევნელები. სამსახურიდან, რომ გავეგდეთ, მაგას რა უშავდა, ავტომატებით გვადგებოდნენ სახლში.
პ: ხო, მაგრამ ეგ წარსულია და დღეს სხვა რეალობა გვაქვს. 2022 წელია. გვსურს ევროინტეგრაცია, დემოკრატია, თავისუფლება…
კალანდია: მეც მაგას ვამბობ, სხვა რეალობა რომ გვინდა, ამ რეალობის აღქმა მაშინ ხდება, როდესაც წარსულს აფასებ და ამ ადამიანებს არ აქვთ მორალური უფლება, ამაზე ილაპარაკონ.
ICOM არის მუზეუმების საერთაშორისო საბჭო, რომლის მთავარი ოფისი მდებარეობს პარიზში. მუზეუმების საერთაშორისო საბჭოს 140-ზე მეტ ქვეყანაში ჰყავს წარმომადგენლობა, მათ შორის საქართველოშიც. ICOM-ის საქართველოს ეროვნული კომიტეტი 2007 წლიდან მოქმედებს და წარმართავს სხვადასხვა პროექტს. ამ პროფესიულ ორგანიზაციაში გაწევრებულები არიან სამუზეუმო სფეროს სპეციალისტები, რომელთაც წევრობის ბარათით მსოფლიოს მუზეუმების დაახლოებით 95%-ში უფასოდ შეუძლიათ სტუმრობა.
