ლევან ხერხეულიძის პორტრეტების სერია „ხილული უხილავები“ სახვითი ხელოვნების მუზეუმში
„მარადიული მხოლოდ ცვლილებებია“, აღნიშნა დიდი ხნის წინ ფოტოგრაფმა ლევან ხერხეულიძემ, რომლის ფოტოაპარატით აღბეჭდილ მგრძნობიარე გამოსახულებებს წლების განმავლობაში უშუალოდ ვაკვირდებოდი „ცხელ შოკოლადსა“ და „ლიბერალში“.
ისინი მძაფრ და ფენოვან ხატებად მახსოვს: რთულად ფაქიზიც, გასაგებად მსუბუქიც, ცხადად შავ–თეთრიც, ფერმკრთალად ფერადიც… და აი, ხერხეს ცვლილებების ახალი დრო, ანუ პორტრეტების ახალი სერია ქართული სახვითი ხელოვნების მუზეუმში, სადაც „ქოლგა თბილისი ფოტოს“ კვირეულის ფარგლებში მისი ახალი გამოფენა გაიხსნა.
სერიის სახელწოდებაა „ხილული უხილავები“, რომელიც ნაცნობი თუ უცნობი, ახალგაზრდა და თუ ასაკოვანი ფოტოგრაფების პორტრეტებს ერთ ზომასა და ლამის ერთ გეომეტრიულ განზომილებში მოაქცევს. თქვენ წინაშეა 52 ფოტოგრაფის პორტრეტი, რომლებსაც ლევან ხერხეულიძე თითქოს ენტომოლოგის მონდომებითა და გაწონასწორებული ემოციური მზერით აკვირდება. თუმცა არ ახარისხებს მათ სუბიექტური მომწონს/არ მომწონს პრინციპით.
პარადოქსია, რომ პორტრეტების განლაგება, ფოტონამუშევრების ზომა, განსაკუთრებული აქცენტი და რაკურსი, არ გიბიძგებთ, გამოარჩიოთ რომელიმე მათგანი. თუმცა ყველა მათგანი რაღაცით მაინც გამორჩეულია, გააჩნია, თავად ვის რა მზერას შეაგებებთ, ან თავად ფოტოპორტრეტი რას გიკარნახებთ.
„ამ პროექტში მოხვდნენ ისინი, ვისაც ფართო საზოგადოება კარგად იცნობს და ისინიც, რომლებიც მას ჯერ კიდევ აღმოსაჩენი ჰყავს… თუნდაც იმიტომ, რომ წარმოუდგენელია ყველას იცნობდე, ან მათ შესახებ რაიმე ინფორმაცია გქონდეს. უფრო იმ ადამიანებით შემოვიფარგლე, რომელთა შემოქმედებასაც უშუალოდ ვიცნობ და საინტერესოდ მიმაჩნია“ – ვკითხულობთ კონცეფციაში, რომელიც დიდი საგამოფენო დარბაზის შემოსავლელის კედელზეა გამოკრული.
აბსოლუტურად ყველა პორტრეტში შენარჩუნებულია სამი მთავარი პრინციპი: 1. ფოტოზე აღბეჭდილი ყველა ფოტოგრაფი სკამზე ზის; 2. ავტორი ირჩევს გადაღების ისეთ წერტილს, საიდანაც მანძილი ობიექტამდე არ აღემატება 2-3 მეტრს; 3. ყველა მათგანი გადაღებულია ყრუ კედელთან.
სინამდვილეში ასეთი მკაცრი კონცეფცია და სახისადმი დისტანციური „ინტერესი“ თანაბრად გიტოვებთ სუბიექტურობისა და გაწონასწორებული მზერის შეგრძნებას. ეს იკითხება ყველა პორტრეტში, ყველა სახეში, გამიზნულ თუ შემთხვევით პოზაში. იმიტომ, რომ, ავტორის თქმით, „ფოტო ერთი მხრივ, თვალით დანახულ და აღქმულ რეალობას ასახავს და მეორეს მხრივ, ავტორის სუბიექტურობაზე მეტყველებს“.
ყველა კედელი და იატაკი, რომელიც კადრშია მოხვედრილი, ისეთივე განსხვავებულია, როგორც თავად ფოტოზე აღბეჭდილი სახეები, მაგალითად, ცემენტით შელესილი, გაულესავი კედელი; ჩამოხეული შპალერით დაფარული ნახატი–კედელი; ან სულაც ძველი ხის კარი–კედელი, რომელიც ზოგჯერ თავად პერსონაზე გაცილებით მეტს გეუბნებათ. ასევეა იატაკიც – ზოგჯერ შეღებილი, ზოგჯერ უსწორმასწორო პარკეტით დაფარული, ან სულაც მოასფალტებული და ცემენტით მოპირკეთებული.
კედელ–იატაკ–სკამების განსხვავებული ვარიაციები მაჟორ–მინორივით მონაცვლეობს ყველა პორტრეტში და განსაკუთრებულ განწყობას ქმნის. უფრო ზუსტად, ამ განწყობის ტონალობას თავად ხერხე გვიყვება დამახასიათებელი დეტალებით, თავშეკავებული თუ აქცენტირებული ლირიზმით, თხრობითი კილოთი ან ოდნავ შესამჩნევი იუმორით… და რაც უფრო შორს მიდიხართ ფოტოზე გამოსახული პერსონის განწყობის ძიებაში, მით უფრო უახლოვდებით ფერებისა და ფორმის ერთიანობას.
ფაქტობრივად, ლევან ხერხეულიძე გვთავაზობს ფოტოგრაფიულ კონცეპტს სახელწოდებით „ფოტოგრაფების პორტრეტები ყრუ კედლების თანხლებით“, რაშიც პირველ რიგში, დამთვალიერებლის პერსონალური თავგადასავალიც იკითხება. ეს ნიშნავს, რომ გამოფენაზე წარმოდგენილ 52 პორტრეტში ყველას საკუთარი ფავორიტი ეყოლება. ჩემთვის ფავორიტების წრე დათო ქორიძის, თინათინ კიღურაძის, არჩილ ქიქოძის, ირმა შარიქაძის, იურა მეჩითოვის, ნიკო ტარიელაშვილის და კიდევ რამდენიმე არაჩვეულებრივი პორტრეტით შემოიფარგლება…
დანარჩენებიც თუ დაგაინტერესებთ, შეგიძლიათ სახვითი ხელოვნების მუზეუმში „ქოლგა თბილისი ფოტოს“ გამოფენას ეწვიოთ, სადაც ბევრ „ხილულ“ ქართველ ფოტოგრაფს ხერხეს უხილავი წერტილიდან დაინახავთ. გამოფენა 16 მაისამდე გაგრძელდება.
