მეგობრის ხსოვნას

გიორგი ლობჟანიძე

ზურა რთველიაშვილი აღარ არის! 

ცის ჩამოქცევას ჰგავს ჩემთვის ამ ამბის გაგონება. 

არ მინდა დავიჯერო ისევე ჯიუტად, როგორც შენი მძიმე სნეულების ამბავი არ მჯეროდა.

ვფიქრობდი, გადალახავს, აუცილებლად მოერევა, იმიტომ, რომ შეუძლებელია ასე აყვავების ხანაში დასრულდეს მისი ნიჭი, ასე უცებ და ძალიან ტრაგიკულად დამთავრდეს ეს დიდი სიყვარული, რომელიც ჩვენ თვალწინ კოცონივით აბრიალდა შენსა და ნინოს შორის, ზუსტად ისევე, როგორიც თვითონ იყავი: მოულოდნელი, ფეთქებადი, უშურველი და თავგამეტებული. 

სწორედ ასეთივე იცოდი მეგობრობაც: არაფერი გწამდა შუალედური, ნაძალადევი, უღიმღამო. 

შენ ირგვლივ მუდამ დღესასწაული ტრიალებდა და შენ ამ დღესასწაულის შუაგულში იდექი, როგორც ერთი მსახიობის თეატრი, უფრო სწორად: ერთი ჭეშმარიტი პოეტის თეატრი. 

ესეც მაჟორული განწყობილებების, ინტელექტუალური გააზრებებით მართული იმ პოეტური პათეტიკის გამო, რომელიც ახასიათებს შენს პოეზიას, თორემ შინაგანად სწორედ ამ ლექსებივით ღრმა ადამიანი იყავი, მათსავით მუდამ უფსკრულის პირას მოცახცახე და მარტოსული.

ალბათ შენი სევდიანი ბავშვობის გამოც, იშვიათად მინახავს შენნაირად მზრუნველი და მოსიყვარულე მამა და ამ მამობრივი სინაზის მოწმე მე მაშინ გავხდი, როცა შენი და უკვე ჩემი რობი ერთხანს არაბულის შესასწავლად მომიყვანე. უცნაურია, რომ საბოლოოდ ჩვენ სწორედ რობის სიყვარულმა გაგვაერთიანა, რადგან შენს შვილთან ურთიერთობაში დავინახე დიდი პოეტი, რომლის შესამჩნევად მანამდე ხელს უამრავი რამ მიშლიდა, თუნდაც შენი გამუდმებული კარნავალური განწყობილებები: საბჭოთა წითელარმიელის ფორმები თუ კაზაკური ულვაშის აპრეხვანი. 

რობისა და შენი ურთიერთობის შემხედვარემ კი გავიგე, რომ ამ ყველაფერს არც ზედაპირული თეატრალურობისა და არც მარტივი პიარის ჟინი არ წარმართავდა. ეს იყო ერთგვარი მეტაფიზკური, პოეტურ-შამანისტური კავშირი საკუთარ ბავშვობასთან, რომლის პირველქმნილი  სიწმინდითაც შენი დიდებული პოეზია საზრდოობდა. 

„ყური დამიგდე! შენ კი არა, მე ვარ ვენახი!“ – ეს შენი ექსკლამატიური ფრაზა საუკუნეებს გადასწვდება, ისევე, როგორც ის საგალობელი, რომლის ანტითეზადაც ეს მშვენიერი სტრიქონი და, საერთოდაც, ლექსი გვევლინება.  

 ამ სტრიქონში კი მე გაცილებით დიდ აზრს ვხედავდი, რადგან შუა საუკუნეების აღმოსავლური პოეზიისათვის ვაზის თემა ძალზე ორგანულად გადადის იმ  მისტიკურ სივცრეებში, რომელსაც შენ საკუთარ თავს, შენს ჭეშმარიტ ვინაობას მიაკუთვნებდი. რამდენჯერ გითქვამს ჩემთვის ფრაზა, რომელიც მე განსაკუთრებით მსიამოვნებდა და მახარებდა: „გიუშ, შე ხო სულ სხვანაირად გესმის ჩემი!“

და მართალიც იყავი: შენი ძალიან მკაფიოდ, გარკვევით მესმოდა. ვგრძნობდი,რომ სხვა იყავი, სხვანაირი და სხვანაირად მოსაფრთხილებელი. 

ვაი, რომ ამის მიუხედავად, პირადად მე მაინც ვერ გაგიფრთხილდი! უფრო სწორად: ვერაფრით წარმოვიდგენდი, რომ ძალიან მალე ფიზიკურად აღარ იქნებოდი. მით უფრო წარმოუდგენელია ეს იმ დიდი სიყვარულის მერე, რაც მაშინ დავინახე, როცა შენი არაჩვეულებრივი მეუღლე ნინო ამირეჯიბი გავიცანი. თქვენგან წამოსული სახლში სიხარულით ვუზიარებდი ჩემი ოჯახის წევრებს თქვენს ასე უბრალო, მაგრამ ასე თვალისმომჭრელ ბედნიერებას: ერთმანეთის მიმართ გამჟღავნებულ ამხელა სიყვარულსა და მზრუნველობას.

არ ვიცი, რითი ვანუგეშო შენი ნინო, მაგრამ გპირდები, რომ თუ დამცალდა, პატარა გიორგისაც ისევე ვასწავლი არაბულს ან სპარსულს, როგორც ერთ დროს რობის ვასწავლიდი. გაკვეთილზე კი აუცილებლად ვეტყვი, როგორი განუმეორებელი მამა ჰყავდა: კაცი, რომელსაც ერთხელაც არ დაუშვია სინდისთან და სიტყვასთან კომპრომისი, რომელიც არამხოლოდ პოეზიით, არამედ საქმით იცავდა სიმართლეს და თუკი სადმე წასულა, მხოლოდ იმიტომ რომ უკან აუცილებლად დაბრუნებულიყო. უფრო მეტი და უფრო კაშკაშა სინათლით შემოსილი.

ამიტომაც მგონია, რომ ახლაც ცოტა ხნით მიდიხარ შვედეთში. 

და მგონია, რომ საბოლოოდ მაინც სულ სხვაგვარად გამარჯვებული დაბრუნდები შენი პოეზიით.