კვლევის ავტორები:
თამარა ობგაიძე – თბილისის თავისუფალი უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების სკოლის მე-4 კურსის სტუდენტი
თამარი ლომიძე – თბილისის თავისუფალი უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების სკოლის მე-4 კურსის სტუდენტი
გსმენიათ მეორე ფრონტზე?! სწორედ ეს გავრცელებული ნარატივი ერთ-ერთია იმ რუსულ პროპაგანდისტულ გზავნილებს შორის, რომლებიც ქმნიან რუსული ძალაუფლების, გავლენისა და მანიპულაციის რთულ ქსელს. ამ კვლევის მიზანია, გაანალიზოს რუსული ნარატივის მრავალმხრივი მახასიათებლები და მათი გავლენა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობაზე. რუსული ნარატივების ფესვები იჭრება ისტორიის წარსულში, ქმნის მომავლის დამახინჯებულ ვერსიას და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ადამიანებს უწამლავს გონებას. რუსული პროპაგანდისტული სტრატეგიები მრავალ ასპექტს მოიცავს. გავრცელებული გზავნილები ემსახურება შიშის ჩანერგვას, დაძაბულობის ესკალაციას და აგრესიის გაჩენას საზოგადოებაში. სამხედრო თანამშრომლობა, საგანმანათლებლო წამოწყებები და კულტურული ღონისძიებები ერთმანეთს ერწყმის რუსულ ნარატივებში. სამხედრო თანამშრომლობა წარმოდგენილია, როგორც უსაფრთხოების გარანტი. კულტურული ინიციატივები და საგანმანათლებლო პროგრამები კი – როგორც ორმხრივად მომგებიანი აქტივობები. ორივე სტრატეგია ეყრდნობა რუსეთის მიერ გავცელებული გზავნილების საშუალებით პროროსული პოზიციის ჩამოყალიბებას. ეს ანალიზი ხაზს უსვამს ინფორმაციის შესწავლისა და უფრო ფართო სტრატეგიული მიზნების გაგების აუცილებლობას. ამ ნარატივების ჩამოყალიბებისთვის თვალყურის დევნება და სამხედრო, საგანმანათლებლო და კულტურული ურთიერთკავშირების შეცნობა გადამწყვეტია რუსული ტაქტიკების გამოსავლენად და მის წინააღმდეგ რიგი საფუძვლიანი ნაბიჯების გადასადგმელად.
მთავარი მიგნებები
- ოკუპირებულ ტერიტორიებზე: სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში რუსეთის მიერ გავრცელებული ყველანაირი დეზინფორმაცია საბოლოოდ “მეორე ფრონტის” სტრატეგიის გაღვივებას ისახავს მიზნად
- გამოვლენილია ექვსი მთავარი ნარატივი: მეორე ფრონტი; ოსები, აფხაზები და რუსები, როგორც კოლეგები; საქართველო-უკრაინის ალიანსი; საქართველო, როგორც აგრესორი; პრორუსული ძალაუფლების არარსებობა საქართველოში; საერთო კულტურული მემკვიდრეობა.
- გამოკვლეული პლატფორმებიდან ყველაზე მეტი დეზინფორმაცია ახალი ამბების ვებ-გვერდებზე ვრცელდება (55%), Facebook (30%), YouTube (3%), TikTok(12%)
- გამოყენებული ინსტრუმენტები – IBEX და Mediaspeech.
კვლევის შედეგების ანალიზი
ძირითადი მიგნებები მოიცავს ექვს მთავარ ნარატივს, რომლებიც ერთანეთზეა გადაჯაჭვული. ეს ექვსია: საქართველო-უკრაინის ალიანსი; პრორუსული ძალაუფლების არარსებობა საქართველოში; საერთო კულტურული მემკვიდრეობა; საქართველო, როგორც აგრესორი; ოსები, აფხაზები და რუსები, როგორც კოლეგები; და მეორე ფრონტი. ინფორმაციის სიმრავლის გაანალიზების შემდეგ, გადავწყვიტეთ, პირველად მიგნებად წარმოგვეჩნა „მეორე ფრონტის“ ნარატივი, ხოლო მეორედ – „ოსები, აფხაზები და რუსები, როგორც კოლეგები“, რომლებიც თავის თავში დანარჩენ ნარატივებს აერთიანებენ, თუმცა, საბოლოოდ, ყველა ნარატივი მაინც “მეორე ფრონტის” სტრატეგიის გასამძაფრებლად გამოიყენება.
“მეორე ფრონტი”
„მეორე ფრონტის“ სტრატეგია მიზნად ისახავს მოწინააღმდეგის ფოკუსის და რესურსების გაყოფას ახალი ფრონტის გახსნით. ამ სტრატეგიას ფესვები ისტორიულ კონტექსტში აქვს გადგმული, უმიზნებს ესკალაციის უფრო აქტიურ ფაზაში გადაყვანას და მიანიშნებს პოტენციურ მომავალ გლობალურ არასტაბილურობაზე.
“საქართველო-უკრაინის ალიანსი”
პროპაგანდისტული სტატიები სტრატეგიულად ხელს უწყობს იმ აზრს, რომ საქართველო უკრაინის მიერაა წახალისებული რუსეთის წინააღმდეგ კონფლიქტების წამოწყებაში, რომელიც ხაზს უსვამს „ტერიტორიების განთავისუფლების“ ცნებას და გვთავაზობს პროაქტიულ სამხედრო სტრატეგიას რუსეთის წინააღმდეგ. ეს ნარატივი არა მხოლოდ ზრდის დაძაბულობას რეგიონში, არამედ ემსახურება ამ ერების პოტენციურ საფრთხეებად წარმოჩენას, რაც უფრო დიდ როლს ასრულებს “მეორე ფრონტის” სტრატეგიაში. მაგალითისთვის, ერთ-ერთი რუსული დეზინფორაციის მთავარი გამავრცელებელი ონლაინ გაზეთი EurAsia Daily 20 ოქტომბერს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს: “საკუთარი მდგომარეობის შემსუბუქების მიზნით, კიევის ხელისუფლებამ მოუწოდა მოლდოვასა და საქართველოს, დაეწყოთ ბრძოლა რუსეთის წინააღმდეგ, რათა „გაათავისუფლონ თავიანთი ტერიტორიები რუსი ოკუპანტებისაგან“. დანილოვის თქმით, მესამე მსოფლიო ომი 2008 წელს, სამხრეთ ოსეთზე საქართველოს თავდასხმის დროს დაიწყო და ახლა ცხელ ფაზაშია. როგორც EADaily იტყობინება, კიევის რეჟიმის ლიდერმა ვლადიმერ ზელენსკიმ ცოტა ხნის წინ ასევე მოუწოდა საქართველოს ომის დაწყებისკენ, რაც კიევის უსაფრთხოების გაზრდას შეუწყობს ხელს. მისი თქმით, „უსაფრთხოების ახალი პერსპექტივები გაჩნდება შავი ზღვის მეზობელ სამხრეთ კავკასიის რეგიონში ცვლილებების წყალობით“.
მსგავსი სტატიების რაოდენობა რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების შემდეგ საგრძნობლად დიდ მაჩვენებელს აღწევს. ყოველდღიურად ქვეყნდება ათეულობით სტატია, რომლებშიც ფრაზა “მეორე ფრონტი” დომინირებს, რაც ხაზს უსვამს რუსული ნარატივის დღის წესრიგში დაყენების ყოველდღიურ მცდელობასა და ომის ცხელ ფაზაში უკრაინის დასუსტებას რბილი ძალის გამოყენების საშუალებით, რითიც ერთი გასროლით ორ კურდღელს იჭერს ანუ ამავდროულად, აღვივებს საქართველოს მხრიდან ომის წამოწყების შიშს ოკუპირებულ რეგიონებში.
ასევე, სტატიებში გამოყენებულია ენა, რომელიც ამცირებს მოწინააღმდეგე ძალას, განსაკუთრებით აკრიტიკებს საქართველოსა და უკრაინის ხელმძღვანელობას, ასახავს გარკვეულ ფიგურებს ნეგატიურად და ადარებს მათ სავარაუდო დასავლურ პოლიტიკოსებს, რომლებიც არ ანიჭებენ პრიორიტეტს მათი ერების ინტერესებს. ეს ტაქტიკა ემსახურება შიდა უთანხმოების დათესვას და სამიზნე ერების ერთიანობის შესუსტებას, მოწინააღმდეგის გაყოფის “მეორე ფრონტის” სტრატეგიის მიზანს.
“საქართველო, როგორც აგრესორი”
ისტორიული მოვლენები, განსაკუთრებით 2008 წლის კონფლიქტი სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან, სტრატეგიულად არის ჩამოყალიბებული, როგორც უფრო ფართო გლობალური კონფლიქტების საწყისი წერტილი. ეს ნარატივი არა მხოლოდ მხარს უჭერს მიმდინარე აგრესიას, არამედ პოტენციურად ამართლებს მიმდინარე და მომავალ ქმედებებს. ისტორიული კონფლიქტების დღევანდელ სიტუაციებთან გადაჯაჭვით, ეს სტატიები ხელს უწყობს იმ ნარატივის ჩამოყალიბებას, რომელიც საქართველოს აგრესორად წარმოაჩენს. სამხრეთ ოსეთის ახალი ამბების სახელმწიფო სააგენტო “RES” 9 ოქტომბერს წერს, რომ საქართველო ყველანაირად ცდილობს, თავი აარიდოს ძალის გამოუყენებლობის შესახებ დოკუმენტის ხელმოწერას, რაც განაცხადა სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის სახელმწიფო მრჩეველმა და ჟენევის დისკუსიებზე სამუშაო ჯგუფის ხელმძღვანელმა, კონსტანტინ კოჩევმა სოხუმ-ცხინვალის ვიდეოხიდის დისკუსიაზე Sputnik – სამხრეთ ოსეთის პლატფორმაზე. მან აღნიშნა, რომ სამხრეთ ოსეთი ამ საკითხზე დიდი ხანია, მუშაობს, „მაგრამ ჯერჯერობით შედეგის მიღწევა ვერ მოხერხდა“. კოჩიევმა გაიხსენა, რომ იყო პერიოდი, როდესაც საქართველო, პრაქტიკულად, დათანხმდა ამ დოკუმენტის ხელმოწერას, მაგრამ საბოლოოდ კვლავ უარი თქვა.
ამასთანავე, სტატიები მიზნად ისახავს ნაციონალისტური განწყობების გაღვივებას, სამიზნე ერების მსხვერპლად წარმოჩენას და ტერიტორიების დაბრუნების აუცილებლობაზე ხაზგასმას. ისტორიულ კონფლიქტებსა და დღევანდელ ვითარებას შორის კავშირი აძლიერებს პატრიოტულ ლტოლვას, რაც ხელს უწყობს მოსახლეობის გადაუდებელ და მიზანმიმართულ განცდას. ეს ემოციური მანიპულირება ემთხვევა „მეორე ფრონტის“ სტრატეგიის უფრო ფართო მიზნებს ესკალაციისთვის ხელსაყრელი გარემოს შექმნისთვის.
“პრორუსული ძალაუფლების არარსებობა საქართველოში”
სტატიებში ნაგულისხმევია, რომ საქართველოში ყველა ძალა არის პროდასავლური და, შესაბამისად, არსებობს დასავლეთიდან პოტენციური საფრთხეები, კერძოდ, აშშ-სა და მის მოკავშირეებს ადანაშაულებენ საქართველოზე ზეწოლაში რუსეთთან კონფლიქტში ჩართვის მიზნით. ეს იწვევს გარდაუვალი დაპირისპირების შიშს, ხოლო დასავლეთზე – დაძაბულობის წაქეზების ბრალდებას: „ქართულ პოლიტიკაში უამრავი ადამიანი იყო, ვინც დასავლეთის მუსიკაზე ცეკვავდა.” EADaily-ის მიერ 18 ოქტომბერს გამოქვეყნებულ სტატია შემდეგი შინაარსისაა: „საქართველოს დღევანდელი ხელმძღვანელობა უდავოდ უფრო პრაგმატულია, ნაკლებად იდეოლოგიური, ვიდრე “ნაციონალური მოძრაობა” და განსხვავდება “ნაციონალური მოძრაობისგან” მხოლოდ ერთი რამით – ის უფრო ოსტატურად იყენებს სიტუაციას… ჩემთვის, პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილის აქტივობის ზრდა გარკვეულწილად არის დადგმული. ვფიქრობ, ეს არის საქართველოს დღევანდელი ხელმძღვანელობის თამაშის ერთ-ერთი ელემენტი, რომელიც მიმართულია მოწინააღმდეგე ელექტორატის დაქუცმაცებისკენ. საქართველოში არ არსებობს პრორუსული ამომრჩეველი ისეთი მასშტაბით, რომ გასათვალისწინებელი იყოს. საქართველოში არის მკაცრი ანტირუსული ელექტორატი და არის ზომიერი ანტირუსული ელექტორატი, რომლის წარმომადგენლები არიან დღევანდელი მმართველები, რომლებსაც არ მოსწონთ რუსეთი, მაგრამ ესმით, რომ ის აქ არის და ჩვენ უნდა ვივაჭროთ მასთან და თუ ეს შესაძლებელია, მივიღოთ ერთმანეთის დახმარება “ტერიტორიული მთლიანობის” აღდგენაში”, – ციტირებს Respublika გობოზოვის სიტყვებს. ანუ, გობოზოვმა განმარტა, საქართველოს დღევანდელი ხელმძღვანელობა ისევე პროდასავლურია, როგორც ყველა.” ტექსტში ასევე ვხვდებით მმართველი ძალის დაკნინების მცდელობებსაც, მაგალითად: “ზურაბიშვილი, რომელიც ძლივს აირჩიეს პრეზიდენტად” ანდაც უშუალოდ მოწინააღმდეგე ძალის, ამ შემთხვევაში, საქართველოს დაკნინებას: “რუსეთს, თუნდაც ხუთი საჰაერო თავდაცვის ძალის წარმართვის შემთხვევაში, ყოველთვის ექნება საკმარისი ძალა საქართველოსთან საბრძოლველად.” თუმცა გობოზონი კვლავ ხაზს უსვამს, რომ სამხრეთ ოსეთს მოდუნების საშუალება არცერთ შემთხვევაში არ აქვს, რადგან საქართველო “არის ჩვენი საფრთხე”.
Მსგავს სტატიებში რუსეთის დაზვერვის ანგარიშებზე ხაზგასმა და ქართულ საზოგადოებაში რევანშისტული განწყობების ბრალდებები შიშის აურას ქმნის. ოკუპირებული რეგიონების სადაზვერვო სამსახურის მზადყოფნის ციტირება საფრთხისგან თავის დასაცავად ემსახურება გარდაუვალი საფრთხის შესახებ ნარატივის ლეგიტიმაციას, რაც შეესაბამება “მეორე ფრონტის” სტრატეგიის მიზანს – დაძაბულობის გაზრდასა და აგრესიული ქმედებების გამართლებას.
“აფხაზები, ოსები და რუსები კოლეგები არიან”
მოცემული ნარატივი მეორე მთავარი მიგნებაა. პროპაგანდა ასახავს აფხაზებს, ოსებს და რუსებს, როგორც კოლაბორატორებს, რომლებიც მონაწილეობენ საგანმანათლებლო პროგრამებში, კულტურულ ღონისძიებებსა და სადაზვერვო თანამშრომლობაში. მრავალმხრივი მიდგომა მოიცავს განათლების, კულტურული გამდიდრებისა და უსაფრთხოების ინიციატივებს, ოკუპირებულ რეგიონებში საზოგადოების ჩართულობისა და პარტნიორობის სტრატეგიის დემონსტრირებას.
“სადაზვერვო თანამშრომლობისა და უსაფრთხოების ზომები”
ახალი ამბები აშკარად ხაზს უსვამს სამხრეთ ოსეთის დაზვერვის ოფიცრების თანამშრომლობას რუსულ სადაზვერვო სამსახურებთან და გამოკვეთს მათ როლს უკრაინაში არსებული ვითარების ოპერატიული დაზვერვის უზრუნველყოფის საქმეში. გაშუქების დადებითი ტონი ხაზს უსვამს ამ ძალისხმევის აღქმულ გავლენას შესაბამისი სახელმწიფოების უსაფრთხოების უზრუნველყოფაზე. ოკუპირებული ტერიტორიებიდან მოხალისეების ჩართვა უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომში განსაკუთრებით შექებულია, რაც მას ასახავს, როგორც კოოპერატიულ და სანაქებო მცდელობას. ეს ნარატივი ემთხვევა რუსეთის სტრატეგიულ ინტერესებს რეგიონული უსაფრთხოების დინამიკის ჩამოყალიბებაში დაზვერვის თანამშრომლობის გზით. თუნდაც “სამხრეთ ოსეთის დაზვერვის ოფიცრები ჩრდილოეთის სამხედრო ოლქის ზონაში რუს კოლეგებს ეხმარებიან.” ანდაც „მარიუპოლიდან საიდუმლო დოკუმენტების ექსპორტის აღკვეთის ოპერაცია არის სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის საგარეო დაზვერვის სამსახურისა და სხვა მეგობარი ქვეყნების დაზვერვის სამსახურების ურთიერთქმედების შედეგი”.
“საერთო კულტურული მემკვიდრეობა”
გაშუქებული ამბები ასევე ყურადღებას ამახვილებს საგანმანათლებლო ინიციატივებზე აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში, განსაკუთრებით რუსული ენის სწავლებასა და კულტურულ ღონისძიებებზე. ეს ძალისხმევა ჩამოყალიბებულია, როგორც ორმხრივად მომგებიანი, აქცენტით ენობრივი შესაძლებლობების გაძლიერებაზე, კულტურული გაცვლის ხელშეწყობასა და ადგილობრივი მოსახლეობისთვის საგანმანათლებლო წვდომის გაფართოებაზე. რუსეთის ფედერაციის განათლების სამინისტროს მიერ ამ ინიციატივების მხარდაჭერა ამატებს ინსტიტუციური მხარდაჭერის ფენას, აძლიერებს ერთობლივი საგანმანათლებლო მცდელობების ნარატივს, რაც ხელს უწყობს რეგიონებსა და რუსეთს შორის კავშირების განმტკიცებას. ამასთანავე, სტატიები ყურადღებას ამახვილებს ადგილობრივ კულტურულ ღონისძიებებზე, როგორიცაა კონკურსი “ჩემი სამშობლო”, რომელიც, როგორც წესი, ფინანსდება რუსეთის მიერ. გაშუქება ხაზს უსვამს ამ ინიციატივებს, როგორც მექანიზმებს საზოგადოების ჩართულობის, კულტურული იდენტობის აღსანიშნავად და მასწავლებლებისა და შემოქმედებითი ცენტრების მონაწილეობის წახალისებისთვის. ეს აქცენტი კულტურულ მოვლენებზე ერთგვარი რბილი ძალის ინსტრუმენტია, რომელიც ხელს უწყობს რუსეთის გავლენის პოზიტიურ იმიჯს რეგიონში საზოგადოების გრძნობის, საერთო იდენტობის და კულტურულ აქტივობებში მონაწილეობის გაზრდის გზით.
თამაზ გინტურის მკვლელობა სამხრეთ ოსეთის მედიის პერსპექტივიდან
სტატიები ხელს უწყობს ნარატივის დანერგვას, რომლის მიხედვითაც თამაზ გინტური სამხრეთ ოსეთის თვალსაზრისით პოტენციურ საფრთხედ ან პროვოკატორად აღიქმება, რაც ამართლებს რეგიონის უსაფრთხოებისა და ტერიტორიული მთლიანობის შესანარჩუნებლად განხორციელებულ ქმედებებს. სტატიების განხილვისას თამაზ გინტური სამხრეთ ოსეთის თვალსაზრისით ბოროტმოქმედად აღიქმება და რამდენიმე საკვანძო პუნქტი იკვეთება. როგორც ჩანს, სტატიები ინციდენტს უსაფრთხოებისთვის მუქარად აცხადებს, აქცენტი გინტურის სამხედრო წარმომავლობასა და საზღვრის გადაკვეთის დროს ქმედებებზე კეთდება. ემოციური ენის გამოყენებითა და გინტურის, როგორც პოტენციურად სახიფათო ინდივიდის წარმოჩენით, რომელიც წინააღმდეგობას უწევდა მესაზღვრეებს, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ზემოხენებული სტატიები მიზნად ისახავს ძალის გამოყენების გამართლებას რეგიონული სტაბილურობის შესანარჩუნებლად.
ანალიზის საფუძველზე მნიშვნელოვანია გამოვკვეთოთ რამდენიმე ასპექტი: ინციდენტის შეფუთვა – ყოველივე იყო საზღვრის უკანონო გადაკვეთა, სადაც ხაზგასმულია გინტურის, როგორც ყოფილი სპეცდანიშნულების ჯარისკაცის და 2008 წლის ომის ვეტერანის ისტორია, რაც მას პოტენციურად საფრთხეს უწოდებს; პოლიტიკური კავშირები და ეროვნული უსაფრთხოება – გინტურის ძმის ხსენება, როგორც ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის მიერ დაარსებული ოპოზიციური პარტია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრი, შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზღვრის უკანონო გადაკვეთის უკან პოტენციური პოლიტიკური მოტივების ხაზგასასმელად; მთავრობის ქმედებები და საზღვრის უსაფრთხოება – სტატიები ამტკიცებენ, რომ სამხრეთ ოსეთი, რუსულ ძალებთან თანამშრომლობით, იღებს აუცილებელ ზომებს საზღვრების დასაცავად პოტენციური საფრთხეებისგან; საერთაშორისო გამოხმაურება – საქართველოში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის დაგმობა შეიძლება წარმოდგენილი იყოს როგორც სამხრეთ ოსეთის შიდა საქმეებში ჩარევის მცდელობა, ხაზგასმა კეთდება სამხრეთ ოსეთის მიერ საზღვრების დაცვის უფლებაზე; პროტესტები და ეროვნული სოლიდარობა – საპროტესტო აქციების ხსენება, როგორიცაა “არა სისხლიან ოკუპაციას” აქცია, განიმარტება, როგორც ორკესტრირებული კამპანია სამხრეთ ოსეთის წინააღმდეგ, სადაც გინტური წარმოჩენილია როგორც წინააღმდეგობის სიმბოლოს.
სტატიებში სელექციურადაა წარმოდგენილი ინფორმაცია, რომელიც მხარს უჭერს ქართული აგრესიის ნარატივს, როგორიცაა რუსი სამხედროების პრეტენზიები, რომლებიც იღებენ მკაცრ ზომებს ლომისას ტაძარში ქართული დროშის ფრიალის გამო, რაც ამართლებს უსაფრთხოების გაძლიერების აუცილებლობას.
გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ასევე ქართული პერსპექტივის ან გამოხმაურების არარსებობას. მიუკერძოებელი ანალიზი უნდა ითვალისწინებდეს ყველა ჩართული მხარის შეხედულებებს. ძირითადად, სტატიებში წარმოდგენილია მხოლოდ ოსური (რუსული) თვალსაზრისი.
დასკვნა
„მეორე ფრონტის“ სტრატეგიის ანალიზი საქართველო-უკრაინის ალიანსის კონტექსტში და სტრატეგიული რბილი ძალის მიდგომა სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში ავლენს გეოპოლიტიკური მანევრების, ნარატივების და ინიციატივების რთულ ქსელებს. ეს სტრატეგიები, რომლებსაც ფესვები ისტორიულ კონტექსტში აქვს და მრავალმხრივად ხორციელდება, ასახავს თანამედროვე გლობალური პოლიტიკის სირთულეს.
„მეორე ფრონტის“ სტრატეგია, როგორც ეს შეინიშნება საქართველო-უკრაინის ალიანსის ნარატივში, აჩვენებს მიზანმიმართულ ძალისხმევას მოწინააღმდეგის ფოკუსისა და რესურსების გაყოფისთვის. პროპაგანდისტული სტატიები სტრატეგიულად ხელს უწყობს რუსეთის წინააღმდეგ კონფლიქტების დაწყების იდეას, ამცირებენ მოწინააღმდეგე ძალებს, აყალიბებენ ისტორიულ მოვლენებს მიმდინარე აგრესიის გასამართლებლად, ნაციონალისტური განწყობების გაღვივებას და დასავლეთის წაქეზების შიშს. დაზვერვის ანგარიშები და ბრალდებები გამოიყენება შიშის დასათესად, რაც ხელს უწყობს დაძაბულობის ესკალაციას. საერთო მიზანია სამიზნე ერების დესტაბილიზაცია და იმ ნარატივის გავრცელება, რომელიც ამართლებს აგრესიულ ქმედებებს.
სტრატეგიული რბილი ძალის მიდგომა სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში გვიჩვენებს რუსეთის მიერ გავლენის გასამყარებლად არასამხედრო საშუალებების გამოყენებას. სამხედრო თანამშრომლობა, საგანმანათლებლო ინიციატივები და ადგილობრივი კულტურული ღონისძიებები გადაჯაჭვულია რეგიონული დინამიკის ფორმირებაზე. სადაზვერვო თანამშრომლობის პოზიტიური გაშუქება ხაზს უსვამს უსაფრთხოების ზომებს, ხოლო საგანმანათლებლო ინიციატივები და კულტურული გაცვლის პროექტები წარმოდგენილია, როგორც ორმხრივად მომგებიანი ინსტუმენტები. ასევე ადგილობრივი კულტურული ღონისძიებები, რომლებიც რუსეთის მიერ ფინანსდება, რბილი ძალის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შემადგენელი ინსტუმენტია, რომელიც ხელს უწყობს ოსი და რუსი საზოგადოების საერთო იდენტობის წარმოჩენას.
ამას დაემატა ასევე პროპაგანდისტული ელემენტები თამაზ გინტური მკვლელობის შესახებ დაწერილ სტატიებში, სადაც თამაზ გინტური სამხრეთ ოსეთის თვალსაზრისით პოტენციურ საფრთხედ ან პროვოკატორადაა აღქმული, რაც ამართლებს რეგიონის უსაფრთხოებისა და ტერიტორიული მთლიანობის შესანარჩუნებლად განხორციელებულ ქმედებებს.
ორივე სტრატეგია ხაზს უსვამს ნარატივების მნიშვნელობას აღქმის ჩამოყალიბებასა და ქმედებების გამართლებაში. „მეორე ფრონტის“ სტრატეგია ეყრდნობა გარდაუვალი საფრთხეებისა და ვიქტიმიზაციის ნარატივის შექმნას, ხოლო რეგიონებს შორის თანამშრომლობა ხაზს უსვამს ორმხრივ სარგებელს და პოზიტიურ კულტურულ ჩართულობას. ეს ანალიზები აქცენტს აკეთებს ინფორმაციის კრიტიკული შემოწმებისა და უფრო ფართო სტრატეგიული მიზნების აღიარების აუცილებლობაზე გლობალური პოლიტიკის განვითარებადი ლანდშაფტის ნავიგაციისთვის. ამ ნარატივების განვითარების კვლადაკვალ, სამხედრო, დაზვერვისა და კულტურული ინიციატივების ურთიერთდაკავშირების გაგება გადამწყვეტია თანამედროვე სამყაროში გეოპოლიტიკური მანევრების სიღრმისა და შედეგების გასაგებად.
მეთოდოლოგია
ოკუპირებულ ტერიტორიებზე გავრცელებული რუსული პროპაგანდისტული ნარატივების გამოსაკვეთად გამოვიკვლიეთ და მონიტორინგი გავუწიეთ რიგ ონლაინ პლატფორმებს. ამ ვრცელი ძიების ნაწილი იყო Facebook-ის სიღრმისეული კვლევა, რომელიც მოიცავს ჩვენი წყაროს მონაცემების 30%-ს, მონაცემების 3%-იანი წილი ეკუთვნის YouTube-ს, 12% წამოვიღეთ TikTok-დან და ძირითადი – 55% სხვადასხვა საინფორმაციო ვებ გვერდიდან. ასეთი მრავალფეროვანი წყაროების ამორჩევა და მონიტორინგი დაგვეხმარა ცენტრალური ნარატივების გამოყოფაში.
საფუძვლიანი მიმოხილვის შემდეგ, შემდგომი ანალიზისთვის მეთოდურად შეირჩა 73 განსხვავებული წყარო. აღსანიშნავია, რომ შერჩევის ამ პროცესის შედეგად, შევქმენით ჩვენ მიერ მოძიებული იმ წყაროების უნიკალური სია, რომლებიც ავრცელებენ პროპაგანდისტულ გზავნილებს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე. ეს სია როგორც ჩვენი კვლევისთვის, ასევე ზოგადად ამ საკითხით დაინტერესებული ნებისმიერი მკვლევრისა და გამომძიებელი ჟურნალისტისთვის ხელსაყრელი რესურსია. ჩვენი კვლევის პროცესის ეფექტიანობა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა პროექტის განმავლობაში გაცნობილი ციფრული ინსტრუმენტების სტრატეგიული გამოყენებით – IBEX და Mediaspeech. IBEX-ის საშუალებით ჩვენ შევძელით მთავარი ნარატივების გაფილტვრა, ძირითადი სიტყვების გამოყოფა, 2000-მდე პოსტის წამოღება. ამ მიდგომამ ხელი შეუწყო მოცულობითი მონაცემების დაყვანას 10 ძირითადი ტერმინის მოკლე ჩამონათვალში, რითაც გაამარტივა შესაბამისი ინფორმაციის მოპოვება. შედეგად, შევაგროვეთ 373 ყველაზე პოპულარული და რელევანტური პოსტი, რომლებშიც ნათლად ჩანდა რუსული პროპაგანდისტული გზავნილები. IBEX-ის გამოყენებით მოპოვებული მონაცემების დასამუშავებლად გამოვიყენეთ MediaSpeech. გავაკეთეთ, დაახლოებით, 10 ვიდეოს ტრანსკრიპტი, რამაც ნარატივების უფრო გამარტივებული და დეტალური ანალიზის საშუალება მოგვცა. ჩვენი მეთოდოლოგიური მიდგომის საბოლოო ეტაპი მოიცავს შეგროვებული მონაცემების ამომწურავ და სისტემურ ანალიზს. მოპოვებულმა მონაცემებმა ხელი შეუწყო ისეთი წყაროების ყოვლისმომცველი სიის შექმნას, რომლებიც აქტიურად ავრცელებენ პროპაგანდას ოკუპირებულ რეგიონებში. ეს ყოვლისმომცველი მეთოდოლოგიური მიდგომა, რომელიც აერთიანებს უამრავ ინსტრუმენტს და პლატფორმას მონაცემთა შეგროვებისა და სიღრმისეული ანალიზისთვის, უზრუნველყოფდა ამ ტერიტორიებზე გაბატონებული ნარატივებისა და შეხედულებების მრავალგანზომილებიან და სიღრმისეულ გაგებას.
მთლიანობაში, გამოვყავით ოცი საკვანძო სიტყვა, რომლებიც მოიცავს ფრაზებს: “სამხრეთ ოსეთი”, “აფხაზეთი”, “კოლეგები”, “მეორე ფრონტი”, “ცხინვალი”, “რუსეთის მეგობრები”, “უკრაინა”, “ომი”, “აგრესორი”, “ეთნიკური წმენდა”, “ალიანსი”, “დიალოგი” და სხვა. ეს ფრაზები დავყავით რამდენიმე ძირითად კატეგორიად.
