ლიტერატურა
მარკიზ დე სადს, ცნობილს დაუსრულებელი ორგიებით, ბრალდებებითა და სექსუალური სკანდალებით, მეთვრამეტე საუკუნის საფრანგეთი სასტიკად დევნიდა. მწერალი ხშირად სტუმრობდა ბასტილიას, ადგილს, სადაც მისი სიკვდილით დასჯა უნდოდათ.
დავით წერედიანი სიცოცხლეში ძალიან ერიდებოდა ხოლმე საკუთარი ლექსების გამოქვეყნებას. ჩემი თაობის მკითხველებმა, აღფრთოვანებულნი რომ ვიყავით მისი ვიიონით, მხოლოდ ყურმოკვრით ვიცოდით, რომ მან 1984 წელს ჟურნალ „მნათობში“ გამოაქვეყნა თავისი ლექსების არაჩვეულებრივი ციკლი, რომელმაც მკითხველთა ერთსულოვანი აღტაცება გამოიწვია.
სნოს საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ იორამ ღუდუშაურს მხოლოდ თელავის რაიონის სოფელ კისისხევის სამეურნეო სკოლა ჰქონდა დამთავრებული მეფუტკრეობის განხრით, მაგრამ ჩემი ბავშვობიდან ისე მახსოვს, რომ იშვიათად შემხვედრია მასზე ნაკითხი და შინაგანად განათლებული ადამიანი.
„პუბლიკას“ ტექსტი სასულიერო პირმა მიაწოდა, რომელსაც ანონიმად დარჩენა სურს. ტექსტი ერთგვარი სატირაა დღეს ეკლესიაში არსებული ვითარების შესახებ.
ჰრაბალის რომანებიდან ქართულად ასევე „დიოგენეს“ გამოცემულია და იმავე სულხან მუხიგულაშვილის თარგმნილია კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი წიგნი „ვემსახურებოდი ინგლისის მეფეს“. მის მესამე მთავარ ნაწარმოებს „ საგანგებო დანიშნულების მატარებლებს“ კი „დიოგენე“ ამ წლის სექტემბრისთვის გვპირდება.
ჩვენ არანაირი რეალური ფრთები არა გვაქვს, თუმცა ყოველთვის შეგვიძლია თხრობის ფრთები შევისხათ, ყოველთვისაა შესაძლებელი თხრობამ, ამბავმა, წიგნმა, ლიტერატურამ ფრთები შეგვასხას და დახშული ოთახიდან გამოგვიყვანოს. არაა გამორიცხული სავარძელში მოკალათებულები, ლოგინზე ან ტახტზე წამოწოლილები, იზოლაციაში მყოფები, ფიქრში და ამბებში გართულები ტახტიანად ავიწიოთ, ამოვიქოქოთ და გადავიკარგოთ სადღაც ყინულოვანი სამფლობელოსკენ, მთებს მიღმა, მოუსავლეთში, როგორც კაფკას ერთი პერსონაჟი იკარგება, ნახშირის ცარიელ სათლზე ამხედრებული.
ამ ქვეყანაში ხომ ერთად სმა გვიყვარს. თითქმის ყოველთვის ვუჭახუნებთ ჭიქებს, ეს კი სიმბოლურად ნიშნავს, რომ ერთი ჭიქიდან მეორე ჭიქაში უნდა გადაიქცეს ღვინო, ურთიერთზიარება მოხდეს. დამტკიცდეს, რომ არ ვთაკილობთ ერთმანეთს. ვსვამთ განსხვავებულებს, ყველანი ერთი სასმისიდან, ხანდახან წყვილი სასმისითაც. ორ გუნდად ვიყოფით. ვსვამთ ვახტანგურებს, შემდეგ ვკოცნით ერთმანეთს. ზოგადად, სიმთვრალეში ბევრს ვიკოცნებით. ახლა კი იძულებულნი ვართ, მარტო ვსვათ, კოცნების გარეშე.
აქ ცოდვასავით ეშინიათ ჭირის, ხოლო ამ შავი სენის მკურნალები იძულებულნი არიან ჩვეულებრივ ავადმყოფებთან სიარულს თავი ანებონ. ზოგი მდიდრდება ჭირიანობისას, სხვა კი პირიქით, თავის მემკვიდრეს კარგავს. დაავადება ხანდახან განკურნების სურვილსაც კი უკლავს ზენონს, რომანის მთავარ გმირს.
ვფიქრობ, რომ ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი თემა ქართული ლიტერატურისთვის და თუ ოდესმე ქართული ლიტერატურა ნობელის პრემიას დაიმსახურებს, სწორედ ამ საშინელი თემის დამსახურება იქნება. ვფიქრობ, აკა მორჩილაძემ ამ მიმართულებით ძალიან სერიოზული ნაბიჯი გადადგა.
ეს პოეზია მათთვისაა, ვისაც ქსნის ციხის ნანგრევები რამეს ეუბნება, ვისთვისაც ქართლი, ქსანი, არაგვი, იკორთა, ახალგორი, მყინვარი... მხოლოდ ტოპონიმები და, მით უმეტეს, გაუგებარი გეოგრაფიული სახელები არ არის...
ფაქტია, რომ დღეს მთელ მსოფლიოში პოეზიას სულ უფრო ნაკლები ადამიანი ეტანება. ამ მოვლენას ბევრი მიზეზი აქვს და, რა თქმა უნდა, ყველაზე ნაკლები აქ სწორედ მატერიალური თუ მატერიალისტური მიზეზია:
1958 წლის ზაფხულია. პატარა ქალაქი დერი დატერორებულია ბავშვების არაადამიანური სისასტიკით მკვლელობის აუხსნელი სერიით. 11 წლის ბიჭები, შვიდნი, ცალ-ცალკე შეხვდებიან ამ საშინელ ბოროტებას. ისინი ქმნიან გაერთიანებას, სახელად „უიღბლოთა კლუბს“ და შეჰფიცავენ ერთმანეთს, რომ იპოვიან და გაანადგურებენ ურჩხულს, რომელსაც ისინი უწოდებენ უბრალო სიტყვას - იგი ანუ ის.