გაუნათლებელი ადამიანის ასეთი ბნელი დამოკიდებულება, შეიძლება ვთქვათ, ნორმალურია, მაგრამ უნივერსიტეტის ლექტორის მსგავსი დამოკიდებულება თავისი აზერბაიჯანელი სტუდენტების მიმართ - მიუღებელი. ნუთუ განათლების სამინისტროში არ არსებობს შესაბამისი კონტროლის მექანიზმი? და თუ არსებობს როგორ მუშაობს ის?

შევძლებთ, თუ არა ჯანდაცვის სისტემის ისე აღჭურვას, რომ „ლოქდაუნი“ აღარ გახდეს საჭირო? შევძლებთ, თუ არა, საზოგადოებასთან გამჭვირვალე კომუნიკაციას? ერთი დღით ადრე შეიტყობს ბიზნესი რადიკალური ცვლილებების შესახებ თუ ცოტაოდენი დრო მაინც მიეცემა მოსამზადებლად?

მესი ზოგადად ნამეტანი უცნაური ვინმეა. მასზე თითქოს ყველამ ყველაფერი იცის და ბოლოს აღმოჩნდება ხოლმე, რომ ამ უცნაურ კაცზე საბოლოოდ ბევრი არც არაფერი გვცოდნია. ალბათ სწორედ ამიტომაც დაარქვეს ლეო მესის “უცხოპლანეტელი“. მართლია ეს მეტსახელი მე დიდად არ მომწონს, მაგრამ “ფეხბურთის ღმერთებს“, “ფეხბურთის მეფეებს“, “იმპერატორებს“ და “გუბერნატორებს“ ნამდვილად სჯობს...

და რამდენი ასეთი ქვა გვეცემა თავში ყოველდღიურად? 48. 50. 74, 60... რამდენი ქვა მოწეული რამდენ აღმართში, სინანულის ქვები, გულგრილობის, გაშვებული შესაძლებლობების, შეცდომებისა და დაგვიანების. სტატისტიკა ყოველ დილას მოდის ჩვენთან. რაც იმას ნიშნავს, რომ ვიღაცამ უკვე გადათვალა დახოცილები.

სიკვდილის საფრთხესთან და ისედაც - თანაბრები ვართ - ღარიბი მეწაღეები და მდიდარი ფეხბურთელები.  უცნობი მეწაღეები და ცნობილი ფეხბურთელები.

ადამიანის საკუთარ თავთან გაცნობის პირველი ეტაპი სკოლაში იწყება, სადაც ის იწყებს სწავლას და უყალიბდება იდენტობა, ადამიანი სწავლობს საკუთარი ქვეყნის წარსულს. მაგრამ ჩვენს შემთხვევაში ასე არ მოხდა - სკოლაში სულ სხვა რამ ვისწავლეთ, მერე კი სხვა გარემოში სხვა რეალობაში ყოფნა მოგვიწია.

იქნებ, ერთადერთი რამ, რაც თეკლას მსგავსად ბათუმი-სტამბოლის გეოგრაფიულ საზღვარსა და ქალობა-კაცობის გზაჯვარედინზე მყოფთ სჭირდებათ, სწორედ ისაა, რომ ნიქ ქეივის მსგავსად, ხელი ჩასჭიდონ და ნაზად, თუ საჭიროა, ყვირილით უთხრან: “შეჩერდი! ლამაზი ხარ!”

ის ნიშნავს გადმოწეულ საზღვრებს. ამ საზღვრების შეხსენებას. და პირველ რიგში საკუთარ თავში გადმოწეული საზღვრების შეხსენებას ნიშნავს – თავისუფლების საზარალოდ.

უკვე შუაღამე იყო, როდესაც ნატალიას შვილი და რძალი, მიხასი და ულიანა ფეხზე წამოვყარეთ. საწყლები სულ ახალი ჩაძინებულები იყვნენ.

რომ არ მოხდეს მცდარი შეხედულებების გავრცელება, მინდა ამაზე კომენტარი გავაკეთო: უბედური შემთხვევისა თუ კატასტროფების დროს რეაგირების მიდგომები უნდა ეყრდნობოდეს სამეცნიერო მტკიცებულებას იმის თაობაზე, რა არის ეფექტური და რა ეხმარება ადამიანებს გაუმკლავდნენ უბედურებას, და რა არ ეხმარება და პირიქით, აზიანებს.